تبیان، دستیار زندگی

آشنایی با المپیاد فیزیک دانش آموزی

در این مقاله قصد داریم شما را با مراحل مختلف المپیاد دانش آموزی فیزیک آشنا کنیم.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
آشنایی با المپیاد فیزیک دانش آموزی
المپیاد جهانی فیزیک یک رقابت علمی بین دانش‌ آموزان دبیرستانی کشورهای مختلف است. این مسابقه اولین بار در سال 1346 (1967 میلادی) در مرکز کشور لهستان (ورشو) انجام شد. قبل از آن از سال 1959 المپیاد ریاضی بین کشورهای مختلف برگزار می‌شد. تجربه‌ی موفقیت‌ آمیز المپیاد ریاضی، فیزیکدان‌ ها را به‌ سوی برگزاری چنین مسابقه‌ ایی در رشته‌ فیزیک ترغیب کرد که هدف آن توجه به آموزش فیزیک و مقایسه‌ دانش‌ فیزیک بهترین دانش‌ آموزان جهان با یکدیگر بود.
در این راستا سه استاد فیزیک از کشورهای چکسلواکی، لهستان و مجارستان احتمال‌ های مختلف برای برگزاری المپیاد در کشور خود را بررسی می‌کردند که نهایتاً لهستان به‌ جهت آب و هوای متعادل آن انتخاب شد و اولین المپیاد فیزیک در سال 1967 در آن کشور برگزار شد. تفاوت عمده‌ «المپیاد فیزیک» با «المپیاد ریاضی» در این است که تنها به «مساله‌ تئوری» اختصاص ندارد و یک بخش به «مسائل عملی و آزمایشگاهی» اختصاص دارد. این بخش، برگزاری این المپیاد را پرهزینه و پرکارتر می‌کند. اولین المپیاد بین پنج کشور از اروپای مرکزی برگزار شد که آزمون آن شامل چهار سوال تئوری و یک سوال عملی بود. در آن زمان هر تیم را سه دانش‌ آموز و یک استاد تشکیل می‌ داد. از این سال به بعد در هر سال یک المپیاد در کشورهای میزبان برگزار شد.
در ایران نیز از سال 1365 المپیاد ریاضی برگزار می‌ شد که با توجه به اثر مثبت آن در آموزش ریاضی، ‌این برنامه به سایر زمینه‌ ها سرایت کرد به‌ طوری که در سال 1366 (1987 میلادی) دو فیزیکدان به‌عنوان ناظر به کشور اتریش برای شرکت در نوزدهمین المپیاد فیزیک اعزام شدند. ایران در سال 1367 (1988 میلادی) در بیستمین المپیاد جهانی فیزیک با یک تیم پنج نفره شرکت کرد و در بین 30 کشور به مقام بیستم دست یافت.

✔️ مراحل المپیاد فیزیک در ایران
مرحله اول:
این مرحله شامل 40-30 سوال تستی و 10-7 سوال پاسخ کوتاه است که زمان پاسخ دهی به تمامی سوالات حدود سه ساعت می‌باشد. این آزمون معمولا در بهمن هر سال برگزار می‌شود. در این مرحله حدود 1000 تا 1500 نفر قبول می‌شوند و اجازه شرکت در مرحله دوم را می‌یابند. جهت قبولی در این مرحله تسلط به فیزیک سه سال دبیرستان و پیش دانشگاهی لازم است. درضمن علاوه بر کتاب‌ های درسی فیزیک، داشتن اطلاعات کافی از کتاب‌ های درس ریاضی به دانش‌ آموزان در قبولی کمک می‌کند.

مرحله دوم:
این مرحله در اردیبهشت ماه هرسال برگزارمی‌شود و شامل 10-7 سوال تشریحی و یک سوال عملی (آزمایشگاهی) با وسایل ساده است. در ابتدا آزمون عملی به مدت 45 دقیقه برگزار می‌ شود و بعد از یک ربع استراحت، آزمون تشریحی به مدت 3 تا 3/5 ساعت برگزار می‌شود. علاوه بر اطلاعات مورد نیاز در مرحله اول، مطالعه برخی کتاب‌ ها و منابع پیشرفته و دانشگاهی نیز ضروری است. از این آزمون 40 نفر به دوره تابستان راه پیدا می‌کنند.

مرحله سوم (دوره تابستان):
تنها دانش آموزان سال سوم دبیرستان رشته ریاضی حق ورود به این دوره را دارند. این دوره به مدت 9-8 هفته با یک هفته استراحت بین دوره‌ ای برگزار می‌شود. این دوره شامل دو بخش تئوری و عملی است. بخش تئوری حدود 60% از نمره کل دانش پژوه را تشکیل می دهد. سطح این بخش به مراتب بالاتر از سطح مرحله قبل می‌باشد؛ بنابراین کلاس هایی در مباحث مختلف فیزیک از جمله مکانیک، الکترومغناطیس، ترمودینامیک، نسبیت و ... در باشگاه دانش پژوهان جوان برگزار می‌گردد. همچنین حدود 40% از نمره کل دانش پژوه براساس امتحانات آزمایشگاه تعیین می‌شود. در طول این دوره کلاس‌ های عملی، موازی با کلاس های تئوری در باشگاه دانش پژوهان جوان برگزار می شود. بین 8-6 امتحان در هر بخش تئوری و عملی برگزار می شود و در پایان دوره به 10 نفر برتر مدال طلای کشوری اهدا می‌گردد و به بقیه‌ی دانش پژوهان مدال های نقره و برنز تعلق می‌گیرد.

مرحله چهارم:
دارندگان مدال طلا به مدت یک سال در باشگاه دانش پژوهان جوان آموزش می‌بینند تا حدوداً 5 نفر از آنان در قالب تیم‌های ملی المپیاد به المپیادهای جهانی اعزام گردند.

✔️ نکات مثبت و اهداف المپیاد فیزیک
ایجاد تحول و پویایی در بخشی از دانش‌ آموزان توانا و معلم‌ های با انگیزه در زمینه‌ فیزیک
شناسایی و تشویق دانش‌ آموزان مستعد و هموار ساختن راه برای رشد آن‌ ها در مسیر تحصیلی
جذب دانش‌ آموزان به ادامه‌ تحصیل در رشته‌ فیزیک
افزایش ترجمه و تالیف کتب مفید فیزیک برای دانش‌آموزان دبیرستانی
مقایسه‌ توانایی‌ های دانش‌ آموزان و کیفیت آموزش و پرورش کشور با دیگر کشورها: نتایج یک کشور در المپیاد برایندی از استعداد فطری دانش‌ آموزان، نظام آموزشی کشور و کیفیت دوره‌ های حرفه‌ ای مخصوص تیم است و نمی‌ توان آن را تنها به یکی از این عوامل نسبت داد.
تقویت اعتماد به نفس دانش‌ آموزان و دیگر اقشار مردم
انجام کار علمی-آموزشی با استاندارهای بالا برای حدود 40 نفر در هر سال
رابطه تنگاتنگ فیزیک با رشته های مهندسی نظیر برق، مکانیک، عمران، هوافضا، صنایع و غیره
موفقیت دانش آموزان در ادامه تحصیل در رشته های مهندسی
درک بهتر از پدیده ها و وقایع طبیعی

مطالب مرتبط:
آشنایی با المپیاد زیست شناسی دانش آموزی
آشنایی با المپیاد ریاضی دانش آموزی
آشنایی با المپیاد ادبی دانش آموزی