مخلوط ها

چکیده: می دانید که مخلوط (ماده ناخالص) از ذره های متفاوتی تشکیل شده است. مخلوط ها به دو دسته همگن و ناهمگن تقسیم می شوند. در این درس به بررسی انواع مخلوط ها و مقایسه ویژگی های آنها با یکدیگر می پردازیم.

شرح درس:
مهمترین انواع محلول ها به قرار زیر می باشند:
• محلول
• کلویید
• سوسپانسیون

همانطور که می دانید محلول، مخلوطی همگن و شفاف است که ذره های تشکیل دهنده آن به طور یکنواخت در یکدیگر پخش شده اند و خواص آنها در همه بخش ها یکسان است. هر محلول یک فاز دارد و حداقل اجزای تشکیل دهنده آن حلال و حل شونده می باشند. ذرات سازنده محلول ها، یون ها یا مولکول ها هستند که اندازه آنها کمتر از یک نانومتر می باشد.
کلوییدها مخلوط هایی ناهمگن و کدر یا مات هستند. اصطلاح کلویید از ترکیب دو واژه یونانی Kolla و Eidos به دست آمده است. کلمه Kolla به معنای چسب بوده و پسوند Eidos معنای مشابه یا مانند را دارد. این اصطلاح نخستین بار در سال 1861 میلادی توسط توماس گراهام، محقق انگلیسی به کار رفت. او این واژه را برای دسته بندی عده ای از اجسام که بی شکل یا ژلاتینی هستند به کار برد. البته امروزه واژه کلویید در مورد رنگ های پوششی، سرامیک ها، مواد آرایشی، پاک کننده ها، مواد غذایی و بسیاری دیگر که زندگی روزانه ما به شدت به وجود آنها وابسته شده است نیز به کار می رود.

کلویید از دو جزء فاز پخش کننده و پخش شونده تشکیل می شود و حداقل تعداد این فازها 2 می باشد. ذره های تشکیل دهنده کلویید ها مولکول های بزرگ یا توده های مولکولی هستند که اندازه آنها بین 1 تا 100 نانومتر می باشد.
توجه: توده های مولکولی ذره هایی هستند که از گرد همایی چند مولکول پدید می آیند.
سوسپانسیون ها نیز مخلوط هایی همگن با دو جزء فاز پخش کننده و فاز پخش شونده می باشند که حداقل تعداد این فازها 2 می باشد. ذره های سازنده سوسپانسیون توده های مولکولی بزرگ یا ذره های بسیار کوچک ماده با اندازه ای بزرگتر از 100 نانومتر می باشند. خاکشیر یک نمونه سوسپانسیون است که فاز پخش کننده آن آب و فاز پخش شونده آن دانه های خاکشیر می باشد. سوسپانسیون ها از ظاهری کدر یا مات برخوردارند.
نکته: ذره های تشکیل دهنده محلول ها و نیز کلویید ها با گذشت زمان ته نشین نمی شوند بنابراین محلول ها و کلوییدها پایدار هستند اما ذره های تشکیل دهنده سوسپانسیون با گذشت زمان ته نشین می شوند به همین دلیل گفته می شود سوسپانسیون ها پایدار نیستند زیرا فاز جامد درون آنها تمایل به ته نشین شدن دارد. هم چنین ذره های تشکیل دهنده محلول ها یا کلویید ها را می توان از کاغذ صافی عبور داد و امکان جدا کردن آنها از یکدیگر وجود ندارد. اما ذره های تشکیل دهنده سوسپانسیون ها به قدری بزرگ هستند که از منافذ کاغذ صافی عبور نمی کنند. بنابراین به کمک یک کاغذ صافی می توان این ذرات معلق را از مایع جدا کرد.

اندازه ذرات: محلول<کلویید<سوسپانسیون

نکته: کلویید خصوصیاتی بین محلول و سوسپانسیون دارد که در واقع می توان کلویید را پلی میان محلول و سوسپانسیون فرض کرد.

مرکز یادگیری سایت تبیان – تهیه و تنظیم: مهسا شاه حسینی