تبیان، دستیار زندگی
وارد کردن DNA ی که قرار است نسخه برداری شود به داخل باکتریی که به سرعت در حال تقسیم شدن است. این کار ساده ترین کار است. همچنین به منظور حفظ DNA خارجی در سلول باکتری از یک پلاسمید باکتریایی به عنوان حامل یا وکتور استفاده می شود.یک وکتور کلونینگ پلاسمیدی ..
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کلون سازی DNA 2

اهداف:

  • آشنایی با شرایط وکتور یا حامل های دخیل در کلون کردن
  • آشنایی با مزیت های تکنیک PCR
  • آشنایی با انگشت نگاریDNA

شرح درس:

کلون کردن به معنی ساختن نسخه های یکسان بخشی از DNA که اغلب یک ژن است از موارد کاربردی فن آوری DNA است. این کار به راه های مختلف قابل انجام است:

وارد کردن DNA  ایی که قرار است نسخه برداری شود به داخل باکتریی که به سرعت در حال تقسیم شدن است. این کار ساده ترین کار است. همچنین به منظور حفظ DNA خارجی در سلول باکتری از یک پلاسمید باکتریایی به عنوان حامل یا وکتور استفاده می شود. یک وکتور کلونینگ پلاسمیدی نمونه، یک مولکول حلقوی DNA نسبتاً کوچک دارای چندهزار زوج نوکلئوتید است که می تواند درون باکتری همانندسازی کند. این وکتور باید دارای شرایطی باشد.

  • باید دارای مبدا همانندسازی باشد تا بتواند در داخل باکتری به طور مستقل از کروموزوم های باکتری همانندسازی کند.
  • باید حاوی یک محل برش برای یکی از نوکلئازهای محدود کننده باشد تا بتوان پلاسمید را باز کرد و یک قطعه DNA خارجی را وارد آن نمود.
  • باید حاوی ژنی برای رمز نمودن برخی خواص قابل انتخاب همچون مقاومت آنتی بیوتیکی است تا توسط آن بتوان باکتری حاوی پلاسمید نوترکیب را از بقیه مشخص نمود.

روش کار به این صورت است که برای داخل نمودن DNA ایی که قرار است کلون شود، به DNA پلاسمیدی، پلاسمید در معرض نوکلئاز محدود کننده ای قرار می گیرد که آن را فقط در یک نقطه می شکند و DNA بیگانه با استفاده از آنزیم DNA لیگاز به صورت کووالان وارد پلاسمید می شود.

جهت دانلود فیلم آموزشی کلیک نمایید.

توضیح فیلم :

این مولکول نوترکیب DNA سپس از طریق تغییر شکل وارد باکتری میزبان شده و به باکتری اجازه رشد داده می شود به طوری که تعداد باکتری در هر 30 دقیقه دو برابر می شود. هر بار که باکتری دو برابر می شود، تعداد نسخه های مولکول DNA نوترکیب نیز دو برابر شده و فقط بعد از یک روز صدها میلیون نسخه از پلاسمید تولید می شود. سپس باکتری را متلاشی کرده و DNA پلاسمیدی که بسیار کوچکتر از DNA کروموزومی است از محتویات سلولی جدا می شود. DNA خالص شده ی پلاسمیدی حاوی میلیون ها نسخه از قطعه ی DNA اولیه خواهد بود. این قطعه ی DNA را می توان به طور کامل با استفاده از آنزیم محدود کننده ی مناسب از DNA پلاسمیدی بازیافت کرد و با استفاده از الکتروفورز در ژل آن را از DNA پلاسمیدی جدا نمود.

توضیح فیلم:

اگرچه راه اصلی برای جداسازی ژن، کلونینگ از طریق کتابخانه های DNA است روش جدیدتری به نام PCR نیز وجود دارد که در طرح آن را توضیح دادیم. منظور از کتابخانه های cDNA حاوی نسخه های کلون شده ی cDNA از همه ی mRNA های یک سلول یا بافت خاص است. PCR دارای سه کاربرد مفید است:

  • می توان از آن به طور مستقیم برای کلون کردن یک قطعه ی خاص DNA سلولی استفاده کرد. الگوی اولیه واکنش PCR می تواند هم DNA و همRNA باشد. بنابراین با استفاده از این تکنیک می توان یک نسخه DNA ژنومی یا یک نسخه ی cDNA به دست آورد.
  • این روش یک روش فوق العاده حساس است.
  • کاربرد فراوان در طب جنایی

در بسیاری از حادثه های جنایی اثری از مجرم در صحنه جرم باقی مانده است. این اثر می تواند دستکش، وسیله ی شخصی، چاقو و یا هر چیز دیگر باشد. اما اثراتی دیگر مانند مو، خون و یا بافت کوچکی از مجرم در صحنه جرم باقی مانده است. حساسیت فوق العاده تکنیک PCR به طوری است که با این تکنیک نمونه های بسیار کم نیز قابل مشاهده می شوند. ژنوم هر فردی البته به جز دوقلوهای همسان از لحاظ توالی DNA با ژنوم افراد دیگر تفاوت دارد بنابراین توالی DNA تکثیر یافته توسط PCR و با استفاده از یک زوج پرایمر خاص به احتمال زیاد از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد.

با دقت در انتخاب زوج پرایمر که قسمت های بسیار شناخته شده ی ژنوم انسانی را بپوشاند PCR می تواند انگشت نگاری DNA منحصر به فردی را از هر شخصی به عمل آورد.

جهت دانلود فیلم آموزشی کلیک نمایید.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی

تنظیم: مریم فروزان کیا