جداسازی سلول یا sorting

اهداف:

• آشنایی با انواع جداسازی سلول
• آشنایی با اهمیت جداسازی سلول

در طرح درس "کاربردهای فلوسایتومتری " با برخی از مهمترین کاربردهای فلوسایتومتری آشنا شدیم. اما شاید بتوان به جرأت گفت یکی از مهمترین و در عین حال پیشرفته ترین کاربردهای فلوسایتومتری انجام جداسازی سلول یا سورتینگ است. مفهوم و اهمیت این کاربرد را با ذکر مثالی توضیح می دهم.

فکر کنید شما به دریا رفته اید و به دنبال صید ماهی خاصی می گردید. شما تور خود را در آب پهن می کنید و بعد از گذشت زمانی آن را جمع می کنید. احتمال صید آن نوع ماهی خاص اگر خوش شانس بوده باشید وجود دارد اما به همراه آن نوع ماهی خاص ماهی های دیگر، موجودات دیگر و شاید اشیای دیگری نیز در تور شما وجود داشته باشد. بنابراین شما نتوانسته اید به طور خاص و ایده آل آن ماهی مورد نظر را صید کنید.

حال شما فرض کنید در آزمایشگاه به دنیال یک گونه سلولی خاص از بین یک توده بافتی هستید. سلول مورد هدف شما شاخص مشخصی را بیان می کند. شما آن را شناسایی کرده و با آنتی بادی اختصاصی آن را رنگ آمیزی می کنید. با دستگاه فلوسایتومتری نیز میزان بیان آن سلول را در توده بافتی مورد ارزیابی قرار داده اید و متوجه شده اید که میزان 2 درصد از این آنتی ژن در سلول های مورد آنالیز شما وجود دارند.

حال اگر بخواهید آن دو درصد را از میان توده سلولی جدا کنید تنها تکنیکی که می تواند آن را برای شما انجام دهید MACS و FACS است. MACS مخفف Magnetic activated cell sorting است که در این تکنیک سلول ها با ذرات آهن (microbead) نشان دار شده و در یک میدان مغناطیسی قرار داده می شوند و سلول هایی که این ذرات به آنها متصل شده است در میدان مغناطیسی باقی می مانند. در هر بار رنگ آمیزی با این ذران فقط می توان تنها یک شاخص را مورد جداسازی قرار داد.

در روش FACS که مخفف Fluorescent active cell sorting سلول ها را می توان با چندین شاخص رنگ آمیزی نموده که در این روش رنگ آمیزی با فلروکروم هاست. در حقیقت دستگاه FACS نوعی دستگاه فلوسایتومتری پیشرفته است که علاوه بر تعیین درصد میزان بیان پروتئین می تواند سلول ها را نیز از بقیه سلول ها که شاخص مورد نظر را بیان نمی کنند جداسازی کند.

این روش به گونه ای پر اهمیت شده است که شرکت های متعدد دست به کار شده اند و انواع فلروکروم های جدید را به آنتی ژن ها متصل کرده و روانه بازار می کنند تا محققین بتوانند تعداد شاخص بیشتری را به طور همزمان با هم آنالیز کرده و جداسازی نمایند.

جهت دانلود فایل آموزشی کلیک کنید.

توضیح فیلم:

هدف شناسایی و جداسازی سلول های CD8 متصل به رنگ سبز و CD4 متصل به رنگ قرمز است. در فلوسایتومتری نمونه ها به صورت سوسپانسیون هستند و اگر آنتی بادیهای به شاخص های سلولی که برعلیه آنها ساخته شده اند متصل شوند واکنش بین انتی ژن و آنتی بادی برقرار می شود. حال می توان با انجام یک فلوسایتومتری میزان بیان هر کدام از شاخص ها را بررسی کرد. اما اگر هدف جداسازی این سلول ها از هم باشد آنها را به دستگاه سورتینگ داده تا آنها را جدا کند و هر کدام را در یک لوله جداگاه با خلوص بالا تحویل دهد.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی