تبیان، دستیار زندگی
پیش از حل مسائل عمومی مربوط به مبحث استوکیومتری لازم است راجع به فرمول شیمیایی ترکیب ها و چگونگی بدست آوردن آنها اطلاعاتی را کسب کنیم. در اینجا به فرمول مولکولی و فرمول تجربی ترکیب های شیمیایی و نحوه بدست آوردن آنها خواهیم پرداخت.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

استوکیومتری فرمولی

چکیده:

پیش از حل مسائل عمومی مربوط به مبحث استوکیومتری لازم است راجع به فرمول شیمیایی ترکیب ها و چگونگی به دست آوردن آن ها اطلاعاتی را کسب کنیم. در این جا به فرمول مولکولی و فرمول تجربی ترکیب های شیمیایی و نحوه به دست آوردن آن ها خواهیم پرداخت.

شرح درس:

فرمول مولکولی:

فرمول مولکولی هر ترکیب نشان دهنده نوع و تعداد اتم های تشکیل دهنده آن است. برای مثال فرمول مولکولی کربن دی اکسید، CO2، نشان می دهد که هر مولکول CO2 از یک اتم کربن و دو اتم اکسیژن تشکیل شده است. در نتیجه هر مول CO2، یک مول C و دو مول O دارد. به این ترتیب می توان گفت اتم های C و O به نسبت مولی یک و دو وجود دارند. بنابراین با دانستن نسبت های مولی عنصرهای سازنده در یک ماده می توان فرمول مولکولی آن را حدس زد. برای مثال در آسپرین، به ازای 9 مول اتم کربن، 8 مول اتم هیدروژن و 4 مول اتم اکسیژن وجود دارد.

بدین ترتیب فرمول مولکولی آسپرین C9H8O4 می باشد.

استوکیومتری فرمولی

توجه: در برخی موارد دانستن نسبت مولی عنصرهای تشکیل دهنده یک ماده برای تعیین فرمول مولکولی آن کافی نیست و تنها فرمول تجربی آن را نشان می دهد.

فرمول تجربی:

فرمول تجربی، ساده ترین نسبت مولی عنصرهای سازنده یک ترکیب را مشخص می کند. چنانچه فرمول مولکولی یک ترکیب را داشته باشیم برای تعیین فرمول تجربی کافیست که زیروندهای آن را ساده کنیم.

(فرمول تجربی)n = فرمول مولکولی

نکته: اگر در فرمول مولکولی ماده ای، زیروند حداقل یکی از عنصرها برابر یک باشد و یا این که زیروندها قابل ساده شدن نباشد، فرمول تجربی آن با فرمول مولکولی اش برابر است؛ مانند H2O, SO3 ,C3H8 و ...

فرمول تجربی هر ترکیب شیمیایی از طریق تجزیه عنصری آن ترکیب در آزمایشگاه به دست می آید. تجزیه عنصری روشی است که طی آن نوع عنصرهای تشکیل دهنده و درصد جرمی هر یک از آن ها در ترکیب شیمیایی یاد شده، معین می شود. با استفاده از این درصدهای جرمی و جرم مولی عنصرهای سازنده، فرمول تجربی ترکیب از طریق محاسبه به دست می آید.

حل مسائل فرمول تجربی: 

برای حل این مسائل لازم است مراحل زیر را انجام دهیم:


1- تبدیل مقدار گرم یا درصد جرمی هر عنصر به مقدار مول آن
2- به دست آوردن ساده ترین نسبت مولی عنصرها از طریق تقسیم کلیه مقدار مول ها بر کوچک ترین مقدار مول به دست آمده است.

مثال: جرم مولی یک ترکیب شیمیایی برابر 220 گرم بر مول است. تجزیه شیمیایی نشان می دهد که این ترکیب شامل٦٥/٤ گرم کربن، ٩/١٥ گرم هیدروژن و ٤/٢٥ گرم نیتروژن است. فرمول تجربی و فرمول مولکولی این ماده را تعیین کنید.

(H=1, N=14, C=12)

استوکیومتری فرمولی


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه و تنظیم: مهسا شاه حسینی