تبیان، دستیار زندگی
در مباحث گذشته ذکر گردید که خداوند انسان را ناطق و متفکر آفریده و به او قدرتی عطا کرده که بواسطه آن قدرت می تواند استدلال کند و استدلال های خود را در قالب قیاس قرار دهد تا بواسطه آن ها طرف مقابل گفتگو را توجیه کند. ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : رضا هاشمی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ارزش قیاس

منطق

اهداف کلی:

هدف از ارائه این مبحث این است که دانش آموز:

1-    بتواند به خوبی به ارزش قیاس را درک کند.

2-    برخی از انتقاداتی که نسبت به علم منطق وارد شده است را بشناسد و پاسخ های داده شده به این انتقادات را درک کند.

3-    با واژه ها، مفاهیم و اصطلاحات این مبحث به خوبی آشنا شود.

چکیده:

در مباحث گذشته ذکر گردید که خداوند انسان را ناطق و متفکر آفریده و به او قدرتی عطا کرده که به واسطه آن قدرت می تواند استدلال کند و استدلال های خود را در قالب قیاس قرار دهد تا به واسطه آن ها طرف مقابل گفتگو را توجیه کند. دراین مبحث می خواهیم مطالبی پیرامون ارزش قیاس و اهمیت آن عنوان کنیم.

ارزش قیاس

در مباحث گذشته دانستیم که خداوند انسان را متفکر آفریده و او را برخلاف سایر حیوانات به موجب نیروی تفکری که به او عنایت فرموده اندیشمند خلق کرده است با وجود این می بینیم که انسان در اندیشه های خود بسیار خطا می کند از جمله اینکه آنچه را که علت نیست، علت می پندارد؛ و آنچه را که نتیجه تفکرش نیست نتیجه می پندارد؛ و از روی مقدمات نادرست فاسد را صحیح و صحیح را فاسد می انگارد ...

پس انسان محتاج چیزی است که اندیشه هایش را تصحیح کند و او را به نتیجه گیری درست ارشاد نماید و به تنظیم و تعدیل افکارش تمرین دهد و لذا گفته شده که منطق وسیله ایست که به کمک آن انسان از خطا محفوظ می ماند و او را به تصحیح افکارش ارشاد می کند. لذا در تعریف منطق گفته اند: (آلت قانونی است که مراعات آن ذهن را از خطای در تفکر حفظ می کند.)

بعضی از افراد به علم منطق انتقاداتی وارد نموده اند، از جمله اینکه:

1-    اگر منطق علمی است که انسان را از خطای در تفکر باز می دارد پس چرا ما میبینیم که بسیاری از منطق دانان در تفکرات خود اشتباهاتی دارند در پاسخ به این انتقاد می توان گفت همانطور که اگر شخصی دستور زبان را فرا بگیرد ممکن است در بیان دچار مشکلاتی شود به خاطر اینکه دستور زبان تصحیح بیان را به او می آموزد نه خود بیان را یعنی به او می آموزد که چطور صحیح بیان کند به همین طریق علم منطق اندیشیدن را به انسان نمی آموزد بلکه او را به تصحیح اندیشه ارشاد می کند.

منطق

علاوه بر این فقط دانستن علم منطق و قواعد آن باعث محفوظ ماندن از خطای در تفکر نمی شود بلکه همانطور که در تعریف ذکر گردید مراعات کردن و به کار بستن این قواعد برای تصحیح افکار لازم است.

2-    اگر منطق ابزار استدلال های بشری است، پس چرا با کاربرد آن نمی توان به معلومات جدیدی دست یافت؟

در پاسخ به این پرسش می توان گفت منطق قواعد عمومی تفکر صحیح را به انسان می آموزد تا ذهن بتواند در تمام علوم، به افکار صحیح دست یابد. علم منطق به انسان می آموزد که به چه ترتیب و از چه طریق فکری، از تصورات حاضر در ذهن به امورد غایب هدایت شود و همین که ما می بینیم بشر هر روز به مطلبی جدید یا علمی جدید دست می یابد نتیجه به کار بردن همین قواعد است. به این جهت این علم را میزان و معیار نامیده اند و نیز آن را خادم العلوم گفته اند. حتی علم جبر نیز در حل مسائل قضایایش بر علم منطق متکی است دانشجوی این علم می بایست در آن بسیار تمرین داشته باشد و قواعد آن را هنگام تحقیق و مطالعه به کار گیرد.

3-    با پیدایش منطق های جدید، دوره ی منطق قدیم به سرآمده و بدون تعصب باید جای خود را به پیشرفت های علمی نوین بدهد. همان طور که فیزیک و طب قدیم بعد از مقاومت های بسیار، جای خود را به جانشینان خود دادند.

در پاسخ به این پرسش می توان گفت هر علمی چه قدیمی و چه جدید ارزش و اعتبار خود را داراست و بسیاری از علوم جدید با کمک گرفتن از علوم قدیمی به دست آمده اند مانند علم پزشکی که هنوز بسیاری از یافته های جدید خود را مدیون تلاش گذشتگان در این علم است. در علم منطق نیز درست همین مطلب مطرح است.


مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسنده: رضا هاشمی

تنظیم: مریم فروزان کیا