لاووازیه و دیوی
در طول تاریخ علم شیمی، تعریف های مختلفی برای اسیدها و بازها پیشنهاد شده است. در این مطلب قصد داریم به نخستین گام هایی که توسط دانشمندان برای شناخت اسیدها و بازها برداشته شده اشاره کنیم.
شیمی دان ها مدت ها پیش از آنکه ساختار اسیدها و بازها شناخته شود، با ویژگی های هر کدام و واکنش میان آنها آشنا بوده اند. نخستین تعریف های ارائه شده برای اسیدها و بازها به قرار زیر هستند.
تعریف لاووازیه:
لاووازیه اکسیژن را به عنوان عنصر اصلی سازنده ی اسیدها در نظر گرفت. به نظر می رسد که اسیدهای مورد نظر لاووازیه اسیدهای اکسیژن دار (مانند HNO3 , H2SO4 و ... ) بوده اند. در نظر داشته باشید هیدروژن نیز در ساختار اسیدهای مورد نظر لاووازیه وجود داشت.
تعریف دیوی:
در سال 1810 همفری دیوی با کشف و بررسی خواص هیدروکلریک اسید (Hcl) فراگیر نبودن مدل لاووازیه درباره ی اسیدها را به اثبات رساند و نشان داد که عنصر اصلی در ساختار اسیدها، هیدروژن است نه اکسیژن.
- در واقع طبق تعریف دیوی، اسید به ترکیبی گفته می شود که در مولکول آن، اتم هیدروژنی یافت می شود که بتوان آن را طی واکنشی با یک اتم فلزی جایگزین کرد. چنین هیدروژنی را هیدروژن اسیدی می نامند.
هیدروژن موجود در Hcl یک هیدروژن اسیدی است زیرا هنگامی که Hcl با فلز سدیم (Na) واکنش می دهد، فلز سدیم، جانشین هیدروژن در Hcl شده و سدیم کلرید (Nacl) به وجود می آید.
سوال: به گازی بودن Hcl در واکنش بالا توجه کنید؛ آیا می توانیم برای انجام این آزمایش فلز سدیم را با محلول هیدروکلریک اسید واکنش دهیم؟
جواب: خیر. زیرا در محلول HCL(aq) ،آب نیز در محیط واکنش وجود دارد و مولکول های آب هم با فلز سدیم وارد واکنش می شوند. در حالی که ما قصدمان این است که فقط واکنش Hcl را با Na بررسی کنیم.
نکته: لاووازیه نسبت به دیوی تقدم زمانی دارد.
با پیشرفت مباحث نظری شیمی و انجام مشاهدات بیش تر و دقیق تر، در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، مدل های نظری پیچیده تر و دیدگاه های فراگیرتری برای اسیدها و بازها ارایه شد که در مطالب بعدی به آن ها خواهیم پرداخت.
