عکس نویسنده

بازدید :

تاریخ : شنبه 1392/10/28

شجره نامه

استفاده از دودمانه (شجره نامه) برای بررسی چگونگی وراثت

به سوابق و امکانات ثبت شده از ازدواج ها و تولدهای یک خانواده در چند نسل متوالی دودمانه یا شجره نامه گفته می شود.

دودمانه به ویژه برای پژوهش درباره ی صفات غیرعادی و ناهنجاریهای ژنی مورد استفاده قرار می گیرد. یک دودمانه شامل علائمی است که در ذیل به آن ها اشاره می شود:

خطوط افقی نشان دهنده ازدواج، خطوط عمودی نشان دهنده فرزندان، دایره نشان دهنده فرد ماده، مربع نشان دهنده فرد نر ودایره و مربع تیره نشان دهنده فرد با ناهنجاری می باشد.

یک شجره نامه می تواند نشان دهنده یکی از این نوع الگوها باشد:

1- اتوزومی مغلوب: نمونه این بیماری هموفیلی وکور رنگی است. پسر ها در این الگو بیماراند چون الل مغلوب را از مادر دریافت کرده اند.

2- اتوزومی غالب: نمونه این بیماری هانتیگتون است.در این الگو پدر و مادر ناخالص(بیمار) ولی فرزند دختر مغلوب(سالم) دارند.

3- وابسته به جنس مغلوب: نمونه بارز این الگو زالی- کم خونی داسی شکل و فنیل کتو نوریا که در آن دختر یا پسر هر کدام می توانند بیمار شوند.

4- وابسته به جنس غالب: چون تمام فرزندان دختر بیمارند پس آلل بیماری غالب است. این ژن روی کروموزوم جنسی است. چون از پدر دریافت شده است.

چند نکته برای حل شجره نامه ها:

1: اگر پدر ومادر سالم با فرزند سالم وجود دارد بیماری اتوزومی مغلوب است

2: برای تعیین اتوزومی غالب یا مغلوب می توان از روش زیر استفاده نمود:

الف: اگر در قسمتی از دودمانه پدر و مادری سالم فرزند بیمارداشته باشند، بیماری مغلوب است.

ب: هرگاه در قسمتی از دودمانه پدر و مادری بیمار فرزند سالم داشته باشند، بیماری غالب است.

3: برای تعیین وابسته به جنس مغلوب :

اگر مادر بیمار باشد تمام پسرها بدون استثناء بیمارند اگر دختر بیمار باشد حتماً باید پدرش بیمار باشد.

نکاتی در مورد مسایل ژنتیک

تعداد فنوتیپ از رابطه 2به توان n و تعداد ژنوتیپ از رابطه3 به توان n در نسل دوم به دست می آید. n تعداد ژن های هتروزیگوت است.

مثال: از خودلقاحی فردی با ژنوتیپ AaBBCc چند نوع فنوتیپ و چند نوع ژنوتیپ تولید می شود؟ n در این مسئله برابر 2 است. پس تعداد فنوتیپ 4 و ژنوتیپ 8 خواهد بود.

مثال: باتوجه به آمیزش بالا چه نسبتی از فرزندان در نسل 2 نسبت به نسل1 جدید خواهند بود؟

نسل اول: همگی ژنوتیپ جدید دارند: AaBbCc که از خود لقاحی آن

در نسل دوم: 9 ژنوتیپ خواهیم داشت که 8 عدد آن جدید خواهد بود

8= 1- 9

رابطه غالب و مغلوبی مربوط به همه ی آلل ها نیست

الگوهای زیر از الگوی مندلی پیروی نمی کنند:

1- صفاتی که تحت تاثیر چند ژن قرار دارند(صفات چند ژنی): مثل رنگ چشم، طول قد، وزن، رنگ مو، رنگ پوست درانسان . افراد مختلف درجات متفاوتی ازهرکدام این صفات را نشان می دهند.

2- غالبیت ناقص: در بعضی از صفات افراد ناخالص ترکیبی از هر دو صفت را نشان می دهند(رابطه غالب و مغلوبی ندارند). مثل رنگ گل قرمز و سفید در گیاه گل میمون(زاده ها گل صورتی) – حالت مو در انسان که فرزندان دو فرد که یکی موی مجعد و دیگری موی صاف داشته باشند، موی موجدار خواهند داشت.

3- آلل هایی که همزمان اثر خود را نشان می دهند(هم توانی): نوعی رابطه بین دو آلل است که طی آن هر دو همراه باهم ظاهر می شوند. مثل وراثت رنگ موی قرمز و سفید در اسب که زاده ها موهای سفید و قرمز هر دو را دارند.(در غالبیت ناقص فنوتیب غالب حد واسط ظاهر می شود).

4- آلل های چند گانه: ژن هایی مثل گروه های خونی ABO انسان توسط بیش از دو آلل کنترل می شوند.

آلل های IA ،IB و i. که حرف A و B نشان دهنده آنتی ژن سطح غشای گلبول های قرمز است ، IA و IB آلل های تولید کننده آنتی ژن ها می باشند. i نشان دهنده عدم حضور این آنتی ژن هاست.

5- صفات تحت تاثیر محیط: انداز قد،رنگ پوست در انسان – رنگ مودر روباه قطبی – رنگ گل گیاهان ادریسی

سوال: شجره نامه زیر مربوط به کدام یک از الگوهای بیماری ژنتیکی می تواند باشد؟

الف: اتوزومی مغلوب

ب: اتوزومی غالب

ج: وابسته به جنس غالب

د: وابسته به جنس مغلوب

شجره نامه

چند نکته برای حل شجره نامه ها:

نکاتی در مورد مسایل ژنتیک

رابطه غالب و مغلوبی مربوط به همه ی آلل ها نیست

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی

مطالب مــــــرتبط

اجتماعی

اینفوگرافیک

فیلم نوشت

خانواده

کمیک

موشن گرافیک

سلامت

طرح و پوستر

اینفوموشن

بین الملل

عکس نوشت

فیلم های خبری

دینی

سبک زندگی

کودک و خانواده

اقتصاد

ورزشی

شجره نامه

چند نکته برای حل شجره نامه ها:

نکاتی در مورد مسایل ژنتیک

رابطه غالب و مغلوبی مربوط به همه ی آلل ها نیست

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاضل سامانی

مطالب مــــــرتبط