همراه با كنگره‌ی بین‌المللی شعر نبوی
علی موسوی گرمارودی: شعر نبوی یكی از عوامل وحدت است
سیدعلی موسوی گرمارودی اظهار داشت: شعر نبوی از مشترکات بسیاری از تمدن‌های دنیاست و بی‌گمان می‌تواند یکی از عوامل وحدت و تعامل این تمدن‌ها باشد.
این شاعر در گفت‌وگویی در حاشیه برگزاری کنگره بین‌المللی شعر نبوی با بیان این مطلب افزود: این‌گونه شعرها به لحاظ درون‌مایه که وجود و شخصیت پیامبر اکرم (ص) است، از اشتراکات زیادی برخوردارند و می‌توانند عامل وحدت باشند.
وی برگزاری جشنواره و کنگره‌هایی از این دست را حرکتی هوشمندانه دانست و بیان کرد: در واقع می‌توان نام این کنگره را کنگره وحدت گذاشت.
موسوی گرمارودی اضافه کرد: نثر نیز می‌تواند در بازگویی اندیشه اسلامی و بیان نکات شخصیت ولایی پیامبر (ص) نقش بسزایی داشته باشد، یعنی انواع هنرهای زبانی که در آن‌ها کلمه بتواند خوب حرف اول را بزند، مانند شعر و داستان، می‌توانند چنین نقشی را ایفا کنند.
حمیدرضا شکارسری: با برگزاری شعر نبوی، شعر هم بر فرهنگ تأثیر می‌گذارد
حمیدرضا شکارسری معتقد است: حداقل فایده برگزاری کنگره بین‌المللی شعر نبوی این است که شعر نیز بر روی فرهنگ تاثیر بگذارد.
این شاعر در رابطه با تاثیر کنگره نبوی بر شعر معاصر اظهار داشت: زمانی رابطه بین فرهنگ و یکی از عناصرش یعنی شعر و ادبیات یک رابطه دوسویه بود، یعنی همان‌گونه که فرهنگ و علیت آن بر روی شعر تاثیر می‌گذاشت، شعر و ادبیات نیز بر فرهنگ تاثیرگذار بود.
وی افزود: هر چه به سمت شعر و ادبیات امروز نزدیک شویم، با این مساله مواجه می‌شویم که این رابطه صرفا یک رابطه یک‌سویه شده است؛ یعنی فرهنگ و یکی از شاخه‌های مهم آن، فلسفه امروز در حال شکل‌دهی شعر معاصر است؛ یعنی تاثیر خودش را روی شعر می‌گذارد، ولی برعکس تاثیر شعر بر فرهنگ کم‌رنگ شده است.
وی دنیای شعر و ادبیات را به اتوبانی تشبیه کرد که درگذشته این اتوبان دوطرفه بوده و بین ترافیک رفت و برگشتی آن یک تعادل برقرار بوده است، اما امروز این تعادل به هم خورده و یک‌طرفه شده است.
حمیدرضا شکارسری اظهار داشت: برگزاری این کنگره‌ها علی‌رغم نکات آسیب‌شناسانه‌ای که دارد، حداقل فایده‌اش تاثیر شعر بر روی عامه مردم است، که شرکت‌کنندگان این کنگره‌ها عموما می‌توانند عامه مردم باشند.
محمدجواد محبت: برترین هدف كنگره‌ی شعر نبوی مشت کردن دست‌های پراکنده است
محمدجواد محبت گفت: برگزاری کنگره شعر نبوی، عاملی برای جمع شدن شاعران هم‌کیش از کشورهای مختلف شده است.
این شاعر اظهار داشت: این کنگره علاوه بر ایجاد تقریب بین ادیان، در روزگاری که سیاست‌های نابکاران روزگار به خاطر ترس از اسلام و ترس از اتحاد مسلمانان که اکثریت آن‌ها شیعه هستند، ظهور خیلی خوشایند و اثرگذاری دارد.
وی تصریح كرد: این امر مشروط بر این است که نتیجه این کنگره با هزینه بسیار وسیعی که برای برپایی آن شده، ایجاد زمینه دیدارهایی بین شاعران كشورهای مختلف باشد. شاعران ایرانی به خاطر محدودیت‌های زمانی و شغلی مجال دیدار نزدیک با هم را ندارند، و در برگزاری چنین کنگره‌هایی شاعران ناگهان نظاره‌گر چهره‌هایی می‌شوند که شاید روزی آرزوی دیدارشان را داشتند و یا امضای‌شان را در زیر شعرهای‌شان می‌دیدند.
محمدجواد محبت افزود: در این كنگره هنگامی که شاعر به آن‌ها برمی‌خورد، نوعی شگفتگی خاطر پیدا می‌کند و نمی‌داند با این همه احساسات ناگهانی چه کند و باید یک سینه فراخ‌تر، قلبی پرتپش‌تر و حالی جوان‌تر داشته باشد، که همه این عاطفه‌ها را در آن جای دهد.
وی هدف از برگزاری این کنگره را به هم نزدیک کردن اذهان، جان‌ها و عقاید عنوان کرد و افزود: برترین هدف این کنگره مشت کردن دست‌های پراکنده در هم است.
او تاکید کرد: برگزاری این کنگره زمانی نتیجه‌بخش‌تر است که با این هزینه کاری کنند که نتیجه این برنامه‌ها به صورت سی‌دی‌هایی تهیه شود و به طور گسترده با تبلیغاتی که برای برگزاری‌اش شده است، تبلیغات وسیعی نیز در جهت توزیعش صورت بگیرد.
وی در ادامه به نقش موثر صدا و سیمای مرکز اشاره كرد و افزود: صدا و سیمای مرکز می‌تواند گشاده‌دستی کند و نه تنها به صورت زیرنویس به اعلام این برنامه‌ها بپردازد، بلکه پیشگام در تهیه آلبوم این سی‌دی‌ها شود.
محمدجواد محبت بر همراهی سروش و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در تهیه سی‌دی این کنگره تاکید کرد و گفت: این امر باعث ورود این کنگره به خانه‌های مردم می‌شود، تا کسانی که مجال و توفیق آمدن به این جا را نداشتند، بتوانند از کل برنامه‌ها بهره لازم را ببرند.
مصطفی محدثی: درباره‌ی پیامبر (ص) كوتاهی و غفلت شده است
مصطفی محدثی گفت: خلق اثر هنری نیازمند به وجود آمدن فضای بروز و ظهور است.
این شاعر در ادامه درباره برگزاری كنگره بین‌المللی شعر نبوی اظهار داشت: این کنگره نقطه آغاز خوبی بود و قطعا در سال‌های بعد، این کار، بهتر و بسامان‌تر برگزار خواهد شد.
وی تصریح کرد: در جریان ادبیات معاصر به مقولاتی همچون عاشورا، ولایت، انتظار و ... پرداخته‌ایم، ولی به عقیده من در این بین در ارتباط با شخص پیامبر (ص) به عنوان محور دین اسلام و سرچشمه معرفت اسلامی کمی کوتاهی و غفلت شده است.
سردبیر مجله «شعر»، معطوف شدن اذهان را به این سمت، لازم و موثر دانست و درباره میزان تاثیرات سوق دادن شاعران در دوره معاصر به سمت سرودن شعرهایی با موضوعات دینی و به طور خاص پیامبر اعظم (ص)، اظهار داشت: زبان هنر، زبان معرفی مستقیم به معنای «مستقیم معرفت‌ها» نیست و ما باید به بیان ارزش‌های اسلامی که همان ارزش‌های انسانی است، در قالب هنر بپردازیم.
محدثی تصریح کرد: در این رابطه باید اندکی نگاه‌مان نسبت به دین و حوزه معرفت‌های دینی گسترش یابد و عمیق‌تر به این جریان بنگریم و انتظار نداشته باشیم که شعر، احکام دین اسلام، شریعت و در واقع چیزهایی که بیان هنری را برنمی‌تابد، بیان کند.
وی در ادامه با بیان این‌که با شعر باید به دنبال آن ارزش‌های اسلامی و انسانی بود، که قابلیت بیان هنری دارند، بیان هنری را در کمک به نفوذ هر چه بیش‌تر این امر موثر دانست.
او درباره تاثیر برگزاری کنگره‌هایی از این‌گونه در غنا بخشیدن به ادبیات دینی اذعان داشت: خلق اثر هنری نیازمند به وجود آمدن فضای بروز و ظهور است و برگزاری این کنگره بهترین وسیله برای به وجود آوردن این فضا است. ضمن این که طرح الگوهای مناسب در این کنگره‌ها می‌تواند به صورت غیرمستقیم به سرایندگان خصوصا جوانان جهت‌دهی کند.
مصطفی محدثی در ادامه اظهار داشت: خوشبختانه در جریان ادبیات انقلاب، نگاه شاعران به مفاهیم دینی دچار تحولی مبارک شد. نگاه شعر از سطح جریان‌ها متوجه شکل آن و از ظاهر به باطن عبور کرد.
او همچنین معتقد است: در شعر دینی دوران انقلاب شاهد بیان و نگاهی فلسفی به مضامینی چون عاشورا، بعثت، امامت و انتظار هستیم.
محمد تقوی: همه‌ی شاعران كلاسیك توصیف پیامبر (ص) را رعایت كرده‌اند
عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد معتقد است: عالم هنر و شعر یك نوع آزادی را طلب می‌كند.
محمد تقوی درباره برگزاری كنگره بین‌المللی شعر نبوی اظهار داشت: این مساله بسته به این است كه تلقی ما از شعر و شاعری چه باشد؛ زمانی مجموعه‌ای از كلمات با یك نظم و ترتیب خاص سروده می‌شود و این كفایت می‌كند و شعر است؛ اما اگر بخواهیم چیزی را به هنر واقعی یا شعر تبدیل كنیم، باید زمینه‌های درونی شدن آن را فراهم كنیم.
وی افزود: باید پیامبر (ص) و ارزش‌هایی را كه در وجود ایشان است، در سخنان‌شان درونی كنیم، تا یك ارتباط روحی، فكری و بستری دریابیم و آن موقع شاید محركات بیرونی چندان اهمیت نداشته باشد و سفارشی تلقی نشود.
وی تصریح کرد: سخنی كه درونی شد، خود به خود تاثیرش هم مضاعف می‌شود و محركات همیشه كارساز بوده است؛ به عنوان مثال در دوره‌های گذشته كه حكام از شاعران حمایت می‌كردند، آن نوع خاص شعر رونق پیدا كرده است، ولی مواردش به آن حدی نبوده كه باعث درونی شدن اندیشه‌ها، باورها و ارزش‌ها شود.
تقوی با بیان این‌که در واقع عالم شعر و هنر یك نوع آزادی را می‌طلبد و ما نمی‌توانیم بر آن خط مشی و مسیری خاص مشخص كنیم، افزود: اگر قرار است در این حوزه كار اساسی انجام شود، راهش این است كه هیچ كدام از برخوردها و طرح‌ها و برنامه‌های ما جنبه تحمیلی و ساختگی و اجباری نداشته باشد.
این مدرس دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه گفت: ستایش پیامبر (ص) بعد از ستایش خداوند در شعر شاعران گذشته به خاطر ادای دینی است كه مردم مسلمان نسبت به پیامبر (ص) و مقام خلیفت الهی ایشان دارند.
وی با اشاره به داشتن این ویژگی در شعر شاعران گذشته، اذعان داشت: تقریبا شاعران گذشته این ویژگی را داشته‌اند. آن‌ها كه دغدغه تعلیم دینی در درون‌شان بیش‌تر بوده است، به آن سخنانی که جنبه تعلیمی داشته است، بیش‌تر توجه می‌كرده‌اند.
او عنوان كرد: در دوره‌ای به خاطر حمایت حكام دینی، رنگ دینی شعر بیش‌تر می‌شود، تا دوره قاجار كه شعر رنگ اجتماعی به خود می‌گیرد و این پیام اجتماعی تاكنون باقی است. البته بعد از انقلاب رنگ دینی در شعر شاعران بیش‌تر شده است.
تقوی خاطرنشان كرد: به مجموعه ادبیات كلاسیك که نگاه می‌كنیم، می‌بینیم همه شاعران توصیف پیامبر (ص) را رعایت می‌كنند. وقتی یك امری سنت شده باشد، اهداف و اغراض شخصی تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد.
این مدرس دانشگاه فردوسی مشهد عنوان کرد: در ادبیات كلاسیك مضمون و معنی اصل بوده و در این بین مضامین اخلاقی و عرفانی ارجح بوده است.
زهرا اختیاری: از آغاز شعر فارسی دری شاعران به مدح پیامبر (ص) می‌پرداختند
زهرا اختیاری درباره تاثیرات اسلام بر ادبیات و زبان فارسی اظهار داشت: از همان آغاز شعر و نثر فارسی دری شاعران و نویسندگان، ستایش خدای متعال و مدح و منقبت پیامبر اکرم (ص) را بر پیشانی و مقدمه آثارشان زینت‌بخش آن اثر می‌ساختند.
این عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد با بیان این‌که پیامبر گرامی اسلام (ص) شاهکار خلافت و انسان برگزیده هستند، افزود: اخوت اسلامی و عدالت و برادری که پیامبر(ص) بشارت می‌دادند، باعث شد تا ایمان‌آورندگان از دل و جان شیفته ایشان و دین مبین اسلام شوند.
وی تصریح کرد: شاعران و نویسندگان در گذشته نه تنها خطبه آغازین آثارشان را مزین به حمد و ثنا و ستایش می‌کردند، که در متن آثار نیز شعرهای فراوانی در منقبت پیامبر (ص) می‌سرودند. علاوه بر این دو، بسیاری از شاعران چهل حدیث از احادیث نبوی تدوین کرده‌اند و به نثر و نظم درآورده‌اند؛ مثل اربعین جامی و اربعین عبدالطیف بیرجندی.
اختیاری درباره تاثیر حکومت‌ها و حاکمان مختلف آن‌ها بر ادبیات فارسی پس از اسلام توضیح داد: از آغاز پیدایش شعر فارسی، وجود حاکمان خودکامه که می‌خواستند آوازه قدرت‌شان به اطراف و اکناف رود، شاعران مداهنه‌گوی را گرد خود جمع می‌کردند و به صله‌ای گران‌بها دل‌خوش می‌کردند. چنین شاعرانی فقط درصدد تامین خواسته‌های ممدوحان بودند، اگر چه عده‌ای از مدح امرا روی‌گردان بودند و در منقبت خاندان رسول (ص) و حکمت و موعظه شعر می‌سرودند.
وی گفت: هر چه روزگار می‌گذشت، بر تعداد شاعران آزاده‌ای که در عزلت و انزوا به سر می‌بردند و قناعت پیشه داشتند، افزوده می‌شد. به مرور زمان شعر در منقبت بزرگان دین بیش‌تر شد و در قرن چهارم و پنجم شاعرانی چون فردوسی، کسایی، اسدی طوسی و ناصر خسرو و سنایی سردمدار این عده بودند.
این عضو هیات علمی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد درباره زمان و علت رونق شعر ادیبان فارسی زبان و شیعه و رونق شعر در مدح پیامبر و معصومین (ع) توضیح داد: با پیدایش حکومت سربداران شیعه رونق گرفت، تا این که در عهد صفوی قدرت شیعیان فزون شد و حکومت تشکیل دادند. صفویان شاعران را به جای مدح شاه، به مدح پیامبر و معصومین (ع) سوق دادند.
وی خاطرنشان ساخت: فراهم شدن آزادی برای شیعیان سبب شد که نه تنها مدح و ستایش پیامبر گرامی اسلام (ص) از ادوار قبل بیش‌تر شود، بلکه از قرن نه به بعد، دواوین شاعران پر از مناقب اهل بیت (ع) شد.
او درباره آغاز دوره ازخودبیگانگی فرهنگی برخی شاعران تاکید کرد: این وضعیت تا دوره پهلوی اول که فرهنگ استعماری به کشور هجوم آورد، ادامه داشت و عده‌ای خواسته یا ناخواسته از خود بیگانه شدند. این ازخودبیگانگی در بسیاری از مظاهر زندگی مردم مشهود بوده است، بخصوص در مضامین شعر شاعران؛ در شعر این گروه ستایش پیامبر (ص) یا نیست یا کم‌رنگ است.
وی اضافه کرد: در همین دوره در شعر گروهی از شاعران مذهبی که به خود و فرهنگ خود اعتماد داشتند، مدح پیامبر گرامی اسلام (ص) ادامه داشت.
اختیاری در ارتباط با تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر وضعیت شعر و ادبیات فارسی ابراز داشت: خوشبختانه یکی از ویژگی‌های خوب شعر بعد از انقلاب اسلامی ایران، روی آوری مردم و از جمله شاعران به فرهنگ خودی است و یکی از جلوه‌های بارز فرهنگ قومی و بومی در شعر فارسی، مدح و منقبت پیامبر اسلام (ص) و بزرگان دین است.
وی ادامه داد: به عنوان مثال در شعر بعد از انقلاب هم دو جریان کلی مطرح است: گروه اول شاعرانی که اعتقادات محکم دینی دارند و شعر آنان اصیل است و بیان‌کننده آرا و عقاید مردم ایران و ستایش اسوه‌های دینی، و گروه دوم شاعران جوانی هستند که تحت تاثیر جریان‌های دینی حرکت می‌کنند.
علیرضا قزوه: دبیرخانه‌ی دایمی کنگره‌ی شعر نبوی تشکیل شود
این شاعر با مثبت ارزیابی کردن فعالیت‌های دینی برای پیامبر (ص) و در سالی که مزین به نام پیامبر اکرم(ص) است، اظهار داشت: طی سالیان گذشته کارهای خوبی در حوزه ادبیات دینی صورت گرفته و این حوزه از رشد خوبی برخوردار بوده است.
قزوه تصریح کرد: با توجه به برگزاری کنگره بین‌المللی شعر نبوی ضروری است تا دبیرخانه دایمی آن تشکیل شود و به صورت تخصصی روی این بحث کار شود.
وی خاطرنشان کرد: لازم است تا حمایت‌های مادی و معنوی مناسبی از برگزاری چنین کنگره‌هایی بشود، چرا که انجام کار به صورت تخصصی نیاز به حمایت دارد، تا شاهد برگزاری کنگره‌ها و جشنواره‌هایی بامحتوا باشیم.
عضو هیات داوران کنگره بین‌المللی شعر نبوی در ادامه با اشاره به حضور شاعران خارجی در این کنگره اظهار داشت: با توجه به این‌که همه اقوام و قومیت‌های بومی کشور، چه شیعه و چه اهل سنت، نسبت به پیامبر اعظم (ص) ارادت دارند، بنابراین می‌توان گفت موضوع این کنگره وحدت مسلمان است؛ بنابراین می‌بایستی شاعران بومی بیش‌تر درگیر شوند و اگر چه حضور شاعران کشورهای همسایه یا مسلمان خیلی خوب است، اما بهتر است ابتدا از نزدیک‌ترین همسایه‌ها و قومیت‌های خودی شروع کنیم.
قزوه در ادامه افزود: چنان‌چه این کار صورت بگیرد، چه بسا که در سال‌های آینده شاهد حضور شاعران غیر مسلمانی باشیم که به پیامبر اعظم (ص) ارادت دارند.
منبع : ایسنا
