تبیان، دستیار زندگی
اگر در ساختن قضیه به جای ایکه از چیزی خبر قطعی دهیم، از شرط استفاده کنیم (اگر ... آنگاه) این قضایا را شرطی می گویند. قضایای شرطی نیز مانند قضای حملی انواعی دارند که در این مبحث به شرح آن ها خواهیم پرداخت. ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : رضا هاشمی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اقسام شرطی

منطق

اهداف کلی:

هدف از ارائه این مبحث این است که دانش آموز:

1-  با اقسام قضایای شرطی آشنا شود.
2-  برای هرکدام از اقسام شرطی مثالی ذکر کند.
3-  با اصطلاحات، مفاهیم و واژه های این موضوع به خوبی آشنا شود.

چکیده:

اگر در ساختن قضیه به جای این که از چیزی خبر قطعی دهیم، از شرط استفاده کنیم (اگر ... آنگاه) این قضایا را شرطی می گویند. قضایای شرطی نیز مانند قضای حملی انواعی دارند که در این مبحث به شرح آن ها خواهیم پرداخت.

اقسام قضیه شرطی یا شرطیه:

در گذشته ذکر گردید که در قضایای شرطی به جای این که از چیزی خبر قطعی دهیم از شرط استفاده می کنیم مانند این که بگوییم ( اگر خوب درس بخوانی آنگاه در کنکور قبول می شوی ) یا بگوییم ( این عدد یا زوج است یا فرد ) البته می توان معادل های این کلمات مثل ( بنابراین، ولیکن، در این صورت، ... ) را نیز استفاده نمود ولی قالب کلی همواره ثابت است.

لازم به ذکر است که در ابتدا قضایای شرطی به دو نوع زیر تقسیم بندی می شوند:

1- شرطی متصله
2- شرطی منفصله

1- شرطی متصله:

اجزای شرطی اگر نسبت اتصال بین دو قضیه و تعلیق یکی بر دیگری و یا نفی این اتصال و تعلیق باشند آن را شرطی متصله گویند به بیان واضح تر قضیه شرطی متصله قضیه ایی است که در آن به پیویستگی و اتصال یا عدم پیوستگی و اتصال دو نسبت حکم شده است یعنی در این قضایا حکم شده به بودن یا نبودن نسبتی به شرط بودن یا نبودن نسبتی دیگر. در شرطی متصله مقدم مستلزم تالی است و تالی تابع مقدم. پس در حقیقت نوعی رابطه میان مقدم و تالی برقرار است و اساساً ماهیت قضیه شرطی متصل همین رابطه است.

مانند: اگر انسان دروغگو باشد، مورد اعتماد نیست - اگر خوب تلاش کنی، آنگاه موفق خواهی شد - اگر ورزش کنی آنگاه بدنی سالم خواهی داشت - اگر تقوا داشته باشی آنگاه رستگار خواهی شد - اگر مهربان باشی مردم تو را دوست خواهند داشت و ...

2-  شرطی منفصله

اگر نسبت انفصال و تباین بین اجزاء و یا عدم انفصال و تباین باشد آن را شرطی منفصله گویند. به عبارت دیگر شرطی منفصل قضیه ایی است که در آن به جدایی و انفصال دو یا چند نسبت حکم شده است؛ این قضیه در شکل (الف، ب یا ج است) و یا (الف، ب یا ج یا د است ) بیان می شود.

مانند:

مثلث یا متساوی الاضلاع است یا متساوی الساقین - سیب یا قرمز است یا زرد - لفظ یا مفرد است یا مرکب - نه چنین نیست که انسان یا نویسنده باشد یا شاعر - آسمان یا صاف است یا ابری و ...

همانطور که ملاحظه نمودید در شرطی منفصله از (یا) استفاده می شود و همین (یا) است که میان دو طرف فاصله می اندازد. بدیهی است اگر در شرطی منفصله (یا) را حذف کنید دو قضیه حملی باقی می ماند. دلیل اینکه منفصل را نیز شرطی نامیده اند آن است که در منفصل هم حکم مشروط است. در مثال قبل صاف بودن آسمان مشروط به ابری نبودن آن است و ابری بودن آسمان مشورط به صاف نبودن آن است.


مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسنده: رضا هاشمی

تنظیم: مریم فروزان کیا