جمع آوری آزولا از سطح تالاب انزلی برای طیور، دستاورد برتر دوره اول دبیرستان فرزانگان 2

رشد انبوه گیاه آبزی آزولا جلوگیری از مهاجرت ماهیان به تالاب برای تخم ریزی یا برگشت بچه ماهیان از تالاب به دریاست و این امر تأثیر بسیار نامطلوبی بر زاد آوری آنها در تالاب می گذارد.

بخش پژوهش های دانش آموزی - نگار تجملیان

دوازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید.

در این دوره از جشنواره تعداد 126  گروه در بخش های سمینار های علمی، غرفه های نمایشگاهی و مسابقات به عنوان گروه های برتر، برگزیده و معرفی شدند.

بر آن شدیم تا با معرفی پروژه های گروه های برتر علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم.

مقطع: دوره اول متوسطه

موضوع: جمع آوری آزولا از سطح تالاب انزلی به منظور تغذیه طیور

نام مدرسه: دبیرستان فرزانگان 2

نام استاد: خانم نرگس بزرگزاده

دانش آموزان: مبینا محمدی، ملیکا محمدی

چکیده:

آزولا یک گیاه سودمند است که حالا رشد بی رویه آن در شالیزار ها باعث شده که به رقیبی جدی برای برنج تبدیل شود. آزولا به منظور بهبود رشد و کیفیت برنج وارد ایران شد که خود با پوشاندن سطح شالیزار ها به یک معضل تبدیل شده است. همینطور رشد بی رویه آزولا در تالاب انزلی این تالاب را دچار اختلال کرده از این رو به فکر خارج کردن آزولا از این نواحی بدون آسیب رسانی به اکوسیستم ناحیه و موجودات، به وسیله علف کش ها و مواد شیمیایی هستیم. از همین جهت در این پروژه روی خاصیت آللوپاتیک کاج و استفاده از آن نیز پژوهش صورت گرفت.

با عصاره گیری از حدود 500 گرم برگ کاج و اضافه کردن آنها به محیط رشد آزولا با حضور یک نمونه شاهد متوجه شدیم که این خاصیت اثری روی رشد آزولا ندارد پس با تحقیق های بیشتر در مورد خواص آزولا متوجه شدیم که منبعی غنی برای تغذیه دام و طیور است پس با آزمایش روی دوگروه 10عددی جوجه مرغ گوشتی (یک گروه شاهد) اثر آزولا را به عنوان منبع غذایی در بازه زمانی 20-25 روز بررسی کردیم که نتایج نشان داد که آزولا می‌تواند به اندازه جیره های تقویت شده اثر مفید روی رشد طیور داشته باشد.

مقدمه:

آزولا یک سرخس آبی از تیره‌ی آزیریان است که می ‌تواند عمل تثبیت نیتروژن را انجام دهد و همچنین موجب استحکام نشاء برنج در شالیزارها شود. آزولا به طریق جنسی و رویشی تکثیر و در رودخانه های کم شیب، دریاچه ها، باتلاق ها، نهرها، آبگیرها و شالیزارها رشد می کند و در بسیاری از کشورهای جهان به عنوان غذای دام و طیور مصرف می شود. آزولا،در شرایط اقلیمی گیلان بویژه در رشت، به خوبی رشد می کند.

این موارد و البته اهمیت بالای برنج که از پرمصرف ‌ترین مواد غذایی ایران و آسیا محسوب می ‌شود موجب شد تا آزولا در سال 1363 از فیلیپین به ایران وارد شود. این گیاه درقالب طرحی پژوهشی با عنوان " آزولا جانشین کودهای شیمیایی ازته برنج" به گیلان راه یافت و پس ازسه سال مطالعه مقدماتی برای کاربردی شدن پژوهش ‌ها درایستگاه آزمایشی کشت برنج رشت به عنوان تثبیت کننده نیتروژن خاک در فرآیند کشت برنج استفاده شد اما به تدریج با راهیابی به منابع آبی از تالاب انزلی سردرآورد.

از زیان های رشد انبوه گیاه آبزی آزولا جلوگیری از مهاجرت ماهیان به تالاب برای تخم ریزی یا برگشت بچه ماهیان از تالاب به دریاست و این امر تأثیر بسیار نامطلوبی بر زاد آوری آنها در تالاب می گذارد. این گیاه، سطح تبادلات گازی با خارج از تالاب را بر هم می زند و به دلیل اینکه روی سطح آب رشد می‌کند تاریکی به وجود می آورد و این نبود نور باعث می شود که گیاهان غوطه‌ور در تالاب به جای انجام عمل فتوسنتز، اکسیژن را تبدیل به کربن‌ دی ‌اکسید کنند و باعث از بین رفتن ماهیان، پلانگتون ها و کف زیان این تالاب شوند.

اما لازم به ذکر است که این گیاه دارای ارزش غذایی بالایی هست و در تغذیه دام‌ و ‌طیور کاربرد دارد. با توجه به کمبود تغذیه دام وطیور در استان های شمالی آزولا می‌تواند منبع غذایی برای دامپروران و مرغدارن باشد. اما متاسفانه حال آزولا با رشد بی رویه، به رقیبی جدی از لحاظ جذب املاح و مواد معدنی از خاک و آب برای برنج محسوب می‌ شود و میزان رشد این گیاه را پایین می‌ آورد همینطور از بین بردن آزولا در شالیزارها توسط علف کش های شیمیایی می‌تواند به موجودات آبزی و گیاه برنج آسیب بزند پس برای ریشه کن کردن این گیاه نیازمند علف کشی طبیعی خواهیم بود. یکی از مواردی که می‌ تواند جایگزین خوبی برای علف کش شیمیایی باشد خاصیت آللوپاتی در برخی گیاهان مانند کاج است.

بیان مسئله:

روز پنجشنبه درحالیکه برای کلاس های المپیاد در مدرسه حضور داشتیم این موضوع مطرح شد که گیاهی آبزی به نام آزولا تالاب انزلی و شالیزارهای کشور را دربرگرفته و برای اکوسیستم آبی-خشکی  شمال کشور مشکل‌ ساز شده است. گفته شد که رشد این گیاه بسیار بالاست و جمع آوری آن را مشکل می‌ کند. از طرفی هم درکنار مدرسه‌ ما پارکی قرار داشت که درختان کاج آن را پوشانده بودند و در طی تقریبا دوسالی که از کنار آن گذر می‌کردیم متوجه نبود گیاه دیگری بجز کاج در آن شده بودیم و تحقیق در این زمینه ما را متوجه خاصیت آللوپاتی کاج و علت نبود گیاه دیگری در پارک کرد و به علاوه فهمیدیم که این خاصیت در برگ های آن نیز وجود دارد. پس به این فکر افتادیم که آیا می‌توان به جای از بین بردن آزولا بوسیله علف‌کش های شیمیایی که هم هزینه و هم ضرر زیادی برای برنج، شالیزار و سلامت محصولات در پی دارد از عصاره این گیاه استفاده کرد؟

با تحقیقات بیشتر در مورد آزولا متوجه شدیم که این گیاه برای بهبود میزان و کیفیت برنج به ایران وارد شد درحالیکه رشد کنترل نشده آن در شالیزارها باعث شده تا آن به یک رقیب مهم برای برنج در جذب املاح و مواد معدنی تبدیل شود و همینطور ورود این گیاه از منابع آبی و تالاب انزلی راه یافته و اکوسیستم این تالاب را مختل کرده است. ما دریافتیم که درسال 1390 سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان اقدام به جمع‌آوری آزولا بوسیله سه دستگاه شناور مکنده کرده درحالیکه به نظر می ‌رسد این روش پاسخگو نبوده چرا که همچنان انبوهی از آزولا در این تالاب به چشم می خورد. بنابراین اگر بتوانیم با استفاده از خاصیت آللوپاتیک کاج آزولا را ریشه کن کنیم، باعث افزایش رشد برنج خواهیم بود.

اما چرا باید از کاج استفاده کنیم؟

چرا که کاج گیاهی همیشه سبز است، برگریزان ندارد و به این علت، همیشه می‌توان برای تولید علف کش طبیعی از آن استفاده کرد. همینطور متوجه شدیم که این گیاه منبع غنی برای تغذیه دام و طیور است و در بسیاری از کشورها از آزولا به این منظور استفاده می‌شود و در استان گیلان با کمبود منابع تغذیه ای کافی برای دام و طیور مواجه هستیم. اما شاید بتوان با جمع آوری آزولا از شالیزارها و فروش آنها به مرغداران و دامپروران کمبود منبع غذایی را جبران کرد و این گیاه را از شالیزارها جمع آوری کرد و از آنجایی که طی آزمایش‌ها ماده آللوپاتیک کاج بی‌تاثیر بود پروژه را از راه جمع‌آوری آزولا برای تغذیه طیور ادامه دادیم و طی آزمایشات به بررسی تاثیر آن در میزان رشد و افزایش وزن طیور می‌پردازیم.

اهمیت و ضرورت پژوهش:

با موفقیت این پژوهش آزولا از شالیزارهای شمال کشور و سطح تالاب انزلی جمع‌آوری خواهد شد. جمع‌آوری آزولا از مناطق گفته شده موجب رشد بهتر برنج ها در شالیزارها به دلیل نبود رقیب جدی(آزولا) می‌شود و از غیرقابل کشت شدن برنج در شالیزارهایی که آزولا در آن‌ها به صورت گسترده رشد کرده است، جلوگیری می‌کند. همچنین موجب بهبود اکوسیستم تالاب انزلی می‌ شود. از آنجایی که تالاب انزلی جزو اکوسیستم های آبی مهم ایران، یک تالاب بین المللی و جزو زیباترین مناظر آبی جهان است انتظار می ‌رود که در رابطه با معضلاتی که این تالاب را در معرض خطر قرار می ‌دهند تدبیر هایی اندیشه شود که هم ‌اکنون جدی ‌ترین معضلی که این تالاب را در معرض خطر قرار داده، رشد بی ‌رویه گیاه آزولا و پوشیده شدن سطح این تالاب می‌ باشد. بنابراین جمع ‌آوری آزولا از سطح تالاب انزلی حائز اهمیت بسیاری است و همینطور تغذیه بهتر و غنی ‌تری برای دام ها و طیور است که می‌ تواند مشکل کمبود تغذیه دام و طیور در استان گیلان را رفع کند.

علاوه بر این موارد برای عده‌ای از مردم کشورمان نیز اشتغال ایجاد می ‌شود چرا که جمع‌ آوری آزولا از محیط های مذکور، نیازمند نیروی انسانی است. همینطور با بررسی و اثبات افزایش ورن طیور بوسیله آزولا می‌ توانیم با استفاده از این گیاه در مرغداری‌ ها به عنوان منبع تغذیه‌ ای باعث افزایش مواد غذایی در کشور نیز باشیم.

اهداف طرح:

• نجات تالاب انزلی

• کمک به تغذیه سالم طیور بدون اثر منفی در رشد وزنی آن ها

• رفع مشکل کمبود غذای طیور در استان گیلان

• کمک به رشد برنج و بهبود شرایط شالیزارها برای کشت

سوالات و فرضیات پژوهش:

• آیا آزولا ماده‌ای مناسب برای رشد طیور می‌ باشد؟

• آیا آزولا باعث افزایش وزن طیور می‌ شود؟

• آزولا تا چه حد به افزایش وزن طیور کمک می‌کند؟

• چگونه می ‌توان برای همکاری در جمع‌آوری آزولا در مردم انگیزه ایجاد کرد؟

روش تحقیق:

روش تجربی: هدف این روش تحقیق بررسی تأثیر محرک ها، روش ها و یا شرایط خاص محیطی بر روی یک گروه آزمودنی می باشد .از خصوصیات روش تجربی این است که ضمن دستکاری یا مداخله در متغیرها و کنترل شرایط نتایج بدست آمده را در مورد گروهی که با انتساب تصادفی انتخاب شده اند، مورد مشاهده قرار می دهد .در این تحقیق پژوهشگران به منظور کشف روابط علت و معلولی یک یا چند گروه را به عنوان گروه تجربی تحت شرایط خاص (متغیر مستقل) قرار می دهد و نتایج را (متغیر وابسته) با گروه و یا گروه های گواه (گروه شاهد یا کنترل) که تحت چنان شرایطی نبوده اند مقایسه می کند و از این رهگذر به چگونگى تأثیر آن شرایط خاص در رفتار گروه تجربى پى می برد.

روش کتابخانه‌ای: محقق با واسطه اسناد و مدارک به مطالعه موضوع مورد تحقیق در خصوص جامعه آماری می پردازد. این روش در تمام تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد و دربعضی از آن ها موضوع تحقیق از نظر روش‌، از آغاز تا انتها متکی بر یافته ‌های تحقیق کتابخانه ای است.

روش پیمایشی(مصاحبه): روش پیمایشی به معنای فن خاصی برای جمع‌آوری اطلاعات نیست. با این وجودكه ‏پرسشنامه در این روش كاربرد گسترده‌ای دارد، اما برای جمع‌ آوری اطلاعات می ‌توان از فنون دیگراستفاده کرد. پیمایش، مجموعه ای از روش های منظم و استاندارد است که برای جمع آوری اطلاعات درباره افراد، خانواده ها و یا مجموعه های بزرگتر مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین روشی برای بدست آوردن اطلاعاتی درباره ی دیدگاه ها، باورها، نظرات، رفتارها یا مشخصات گروهی از اعضای یک جامعه آماری از راه انجام تحقیق است.

روش انجام تحقیق:

ما برای آشنایی با آزولا، ویژگی های آن و اثر آن روی تالاب انزلی و شالیزارها از روش کتابخانه ‌ای استفاده کردیم. همینطور برای کسب اطلاعات از خاصیت آللوپاتی بخصوص در کاج از این روش استفاده شد. پس از جمع‌آوری اطلاعات از روش تجربی برای طراحی و انجام آزمایش برای بررسی خاصیت آللوپاتیک کاج استفاده شد. روش تجربی بار دیگر در آزمایش بر روی جوجه مرغ‌ های گوشتی برای بررسی اثر آزولا در جیره آن ها مورد استفاده قرار گرفت. برای فرهنگ سازی میان مردم برای استفاده از آزولا به عنوان منبع تغذیه ‌ای طیور از روش میدانی  با توزیع پرسشنامه، بروشور و مصاحبه و مستندسازی استفاده شد.

نتایج:

نتایج آزمایشات روی دو گروه جوجه مرغ های گوشتی حاکی از آن بود که آزولا می ‌تواند به اندازه جیره‌ی غذایی تقویت شده ای که در مرغداری ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد باعث افزایش رشد طیور شود درحالیکه هزینه کمتری را برای مرغداران به همراه خواهد داشت و جمع‌ آوری آن موجب نجات تالاب انزلی خواهد بود.

برای مشاهده مجموعه فایل های ضمیمه اینجا کلیک کنید.

تنظیم: نسرین صادقی