تبیان، دستیار زندگی

پرورش کرم های ابریشم، جلسه سوم

نخستین كاری كه باید برای پرورش كرم ابریشم انجام داد ایجاد فضای مناسب برای نگهداری لاروها است. انتخاب فضای مناسب كاملاً به هدف آزمایشگر از این كار بستگی دارد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

 پرورش کرم ‌های ابریشم، جلسه سوم

 

  پرورش کرم ‌های ابریشم، جلسه سوم
 

مواد وسایل مورد نیاز 

سینی برای پرورش كرم‌ های جوان

ماده‌ ضد عفونی كننده

آهك

جایگاه تنیدن پیله

 شانه‌ تخم‌مرغ، چوب جارو و یا شاخ و برگ درختان

دماسنج 

رطوبت ‌سنج

 توری

برگ توت

 

 پرورش کرم ‌های ابریشم، جلسه سومروش انجام پروژه

نخستین كاری كه باید برای پرورش كرم ابریشم انجام داد ایجاد فضای مناسب برای نگهداری لاروها است. انتخاب فضای مناسب كاملاً به هدف آزمایشگر از این كار بستگی دارد. 

در مرحله‌ اول باید به تعداد كافی كرم ابریشم تهیه كرد. بهتر است كه تمام كرم‌ ها در یك مرحله از دوران لاروی باشند. برای تهیه‌ آن ها می ‌توان به یكی از نوغان ‌داری ‌هایی كه می ‌شناسید مراجعه كنید و از آن ها بخواهید تعدادی لارو در اختیارتان بگذارند. این كار برای دانش ‌آموزانی كه در مناطق شمالی كشور زندگی می‌ كنند راحت ‌تر است. اگر نمی ‌توانید مستقیماً به این مراكز مراجعه كنید، می ‌توانید با آن ها تماس بگیرید تا در صورت امكان نمونه ‌ها را برایتان پست كنند.

اگر هیچ كدام از روش ‌های بالا برایتان مناسب نبود، چاره‌ای ندارید جز اینكه در فصل مناسب خودتان از روی درختان توت لاروها را جمع كنید. برای این كار روش ضربه زدن به درخت و جمع كردن حشرات روی چتر یا پارچه‌ سفید بهتر از سایر روش‌ ها جواب می ‌دهد.

اگر خودتان كرم ‌های ابریشم را جمع كردید، سعی كنید آنها را بر اساس سن تقریبی دسته‌ بندی كنید تا بتوانید به میزان لازم برگ توت در اختیار آن ها قرار داده و زمان حدودی پیله بستن را نیز پیش‌ بینی كنید.

ایجاد فضای مناسب برای نگهداری از لاروها و تأمین شرایط مناسب برای رشد آن ها مرحله‌ بسیار مهمی در انجام آزمایشات است. تأمین حرارت و رطوبت مورد نیاز، فراهم كردن برگ توت تازه و مرغوب و رعایت مسائل بهداشتی از مواردی است كه در این مرحله اهمیت زیادی دارد.

یك سینی كه به خوبی شسته و ضدعفونی شده باشد را برداشته و كف آن را كاغذ روغنی پهن كنید. برای ضدعفونی كردن می ‌توانید سینی را در آفتاب قرار دهید. برای انتقال لاروها به سینی، برگ‌ های تازه‌ توت را روی آنها در هر ظرفی كه قرار دارند ریخته و صبر كنید لاروها  به آنها بچسبند. بعد از 2 ساعت، برگ ‌ها را به آرامی برداشته و به سینی پرورش منتقل كنید. برای  حفظ رطوبت برگ ‌ها، روی سینی را با كاغذ روغنی بپوشانید. برگ ‌ها نباید زیاد نرم و یا زیاد خشن و همین ‌طور نباید پلاسیده و یا خیس باشند. بعد از چیدن برگ آن ها را درون سبد ریخته و روی ‌شان را با پارچه‌ مرطوب بپوشانید تا تازگی آن ‌ها حفظ شود. برای لاروهای كوچك تر، باید برگ‌ ها را خرد كرد. میزان غذایی كه در هر مرحله از دوران لاروی لازم است، بستگی به شرایط محیطی و مخصوصاً كیفیت برگ ‌ها دارد، اما در هر بار باید به اندازه ‌ای برگ تازه روی بستر ریخته شود كه دو لایه برگ سطح را بپوشاند. به طور كلی لاروها حداقل به روزی 2 یا 3 بار غذادهی نیاز دارند (صبح، ظهر و غروب) و در هر بار غذادهی باید حدوداً یك پنجم از برگ ‌های سری قبل باقی مانده باشد. فواصل زمانی مناسب برای ریختن برگ‌ ها، چهار تا شش ساعت است. در هر بار غذادهی كه پوشش روغنی از روی سینی برداشته می ‌شود، گازهای سمی ایجاد شده توسط لاروها نیز خارج می ‌شود. 

رشد كرم ابریشم خیلی سریع است و هر چه بزرگ‌ تر می ‌شود به میزان بیشتری برگ توت نیاز پیدا می ‌كند. بنابراین نباید تعداد زیادی لارو را در فضای كوچكی قرار داد. 

نكته بسیار مهم در پرورش لارو‌ها این است كه بعد از هر بار پوست ‌اندازی باید بستر آنها را به آرامی تعویض كرد. بهترین روش برای جمع كردن لاروها این است كه یك توری روی آنها قرار داده و روی توری برگ تازه بریزید، سپس هنگامی كه لاروها از توری گذشته و به برگ ‌ها چسبیدند، توری را برداشته و بستر را تمیز كنید و سپس توری را به صورت معكوس روی سینی قرار دهید. 

برای غذا دهی به لاروهای بزرگ ‌تر (بعد از چهارمین پوست ‌اندازی) می ‌توان برگ ‌ها را با شاخه روی سینی ‌ها قرار داد. 

در هر بار پوست ‌اندازی خوب است لارو‌ها را آهك ‌پاشی كرد، چراكه لاروها بعد از پوست‌اندازی مستعد مبتلا شدن به بیماری‌ های قارچی هستند و آهك باعث جلوگیری از این مسئله می ‌شود.

هنگامی كه كرم‌ها كاملاً بالغ شده و زمان پیله تنیدن آن ها نزدیك می ‌شود، تغییرات زیر در آنها مشاهده می ‌شود: 

- تغذیه كردن كاهش یافته یا متوقف می ‌شود.

- بدن لارو كوتاه ‌تر می ‌شود.

- رنگ بدن لارو روشن و شفاف می ‌شود.

- لارو‌ها شروع به ترشح ابریشم می ‌كنند و به سطح برگ ‌ها می ‌چسبند.

بعد از اینكه علائم بلوغ در كرم ‌ها مشاهده شد آنها را برای پیله بستن به مكان مناسبی انتقال دهید. برای این کار می ‌توان از شانه‌ تخم‌ مرغ، چوب ‌های جارو یا شاخ و برگ درختان استفاده كرد. البته به جای جابجا كردن پیله ‌ها، می ‌توان جایگاه پیله ‌تنی را روی سینی ‌ها قرار داد تا لارو‌ها خود از آن بالا رفته و محل مناسب را پیدا كنند. دمای مناسب برای تنیدن تار، 24 تا 28 درجه‌ سانتی گراد بوده و نور و رطوبت متوسط و مناسبی باید وجود داشته باشد. 

اگر بخواهیم ابریشم استخراج كنید، باید بعد از 7 الی 8 روز پیله‌ ها را برداشته و با دست، كرك روی آن ها را به آرامی جدا كنید. برای بدست آوردن ابریشم باید پیله‌ ها را خشك كرد. در مراكز صنعتی این كار را با كمك هوای داغ انجام می ‌دهند، اما روش مناسب ‌تر برای كار ما، خشك كردن توسط نور آفتاب است. پیله ‌ها را بعد از خشك كردن، در آب در دمایی بین 40 تا 100 درجه‌ سانتی‌ گراد پخته و سپس با پیدا كردن سر نخ ابریشم، می ‌توان كار نخ‌ ریسی را انجام داد.

در صورتی كه بخواهید مرحله‌ شفیرگی كامل شده و پروانه ‌ها از پیله خارج شوند، باید حدود 10 تا 15 روز صبر كرده تا نتیجه‌ كار خود را ببینید.

 

 پرورش کرم ‌های ابریشم، جلسه سومنتایج قابل مشاهده

 

چیزی كه در این آزمایش مشاهده كرده ‌اید، مراحل كامل رشد و دگردیسی كرم ابریشم و چگونگی پرورش دادن آن بود. در هر مرحله از رشد كرم‌ ها از آن ها عكس گرفته و از مجموعة تصاویر چرخه زندگی این جانور را بازسازی كنید.

آزمایشات متعددی می ‌توان روی كرم ابریشم انجام داد كه مطمئناً توضیحاتی كه در بالا داده شد برای طراحی و انجام آن ها بسیار راه‌ گشا خواهد بود. توصیه می ‌كنم كه قبل از طراحی آزمایشات جدیدتر، حداقل یك بار كل مراحل پرورش كرم ابریشم را انجام دهید تا با این حشره و زندگی آن بیشتر آشنا شوید.

شاید بتوانید با تغییر دادن شرایط مختلف پرورش کرم ‌های ابریشم و مقایسه‌ آن با گروه شاهدی که با روش گفته شده در پروژه آمده است، شرایطی بهینه برای پرورش آن ها به‌دست آورید.

 

 پرورش کرم ‌های ابریشم، جلسه سومسؤالاتی كه بعد از انجام پروژه می‌ توانید به آنها پاسخ گویید.

1-  ابریشم چگونه به ‌دست می ‌آید؟

2- در ایران بیشتر از كدام گونة كرم ابریشم، بهره ‌برداری می ‌شود؟

3- برای پرورش كرم‌‌ های ابریشم، وجود چه شرایطی لازم است و این شرایط محیطی چه تأثیری بر كیفیت ابریشم خواهد داشت؟

4- چرخة زندگی كرم ابریشم به چه صورت است و در چه مرحله‌ ای می ‌توان ابریشم را استخراج كرد؟

 

 

 پرورش کرم ‌های ابریشم، جلسه سوممنابع 

1- كرم ابریشم و بیماری ‌های آن ـ تألیف دكتر عزیز اصلانی ـ انتشارات جهاد دانشگاهی تهران ـ 1375.

2- پرورش كرم ابریشم ـ تألیف بهرم نعمت ‌نژاد ـ انتشارات آستان قدس ـ 1376.

3- اصول پرورش كرم ابریشم ـ سید حسین حسین مقدم ـ انتشارات دانشگاه گیلان ـ 1384.

 


شما عزیزان می توانید برای انجام این پروژه به طرح درس های ذیل مراجعه فرمایید:
پرورش کرم ابریشم، جلسه اول
پرورش کرم ابریشم، جلسه دوم
پرورش کرم ابریشم، جلسه سوم
پرورش کرم ابریشم، جلسه چهارم

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: پریسا صحرانورد فرد

تنظیم: زینب شاه مرادی