تلسکوپ لومونوسوف
در تحلیل طرز کار وسایل نوری که با همراهی چشم کار می کنند، ویژگی های چشم را نیز باید به حساب آورد.
پیشتر دانستید که تلسکوپ وسیله ای است نوری به منظور مشاهده اشیای خیلی دور. تلسکوپ نیز مانند میکروسکوپ شامل عدسی شیئی و چشمی است که هر دو کم و بیش دستگاه های نوری پیچیده ای می باشند.
عدسی شیئی تلسکوپ همیشه باید یک دستگاه همگرا باشد، در حالی که عدسی چشمی می تواند همگرا یا واگرا باشد. تلسکوپ با عدسی چشمی همگرا (مثبت) به تلسکوپ کپلری موسوم است. در حالی که تلسکوپ با عدسی چشمی واگرا (منفی) تلسکوپ گالیله ای نامیده می شود.
بزرگنمایی تلسکوپ
بزرگنمایی تلسکوپ مساوی است با نسبت فاصله های کانونی عدسی های شیئی و چشمی، پس تلسکوپ اندازه تصویر شی دور بر شبکیه را افزایش می دهد و چنان عمل می کند که گویا شی به چشم نزدیک شده است. در نتیجه چشم جزئیات شی را بهتر تمیز می دهد. (طبعا توان تفکیک تلسکوپ را طبیعت موجی نور محدود می کند.)
انواع گوناگون تلسکوپ ها مثل دو چشمی ها را در ژئودزی (زمین سنجی) و وسایل نوری نظامی و غیره به کار می برند.
تلسکوپ ها در نجوم
تلسکوپ ها به خصوص در نجوم حائز اهمیت می باشند. گالیلئوگالیله، اولین کسی که تلسکوپ را برای مشاهده اجسام آسمانی به کار برد. علاوه بر تلسکوپ های شکستی ، تلسکوپ های بازتابی از نوع آینه (تلسکوپ های بازتابی) در نجوم از اهمیت به سزایی برخوردار هستند.
توانایی تلسکوپ با قطر دهانه اش معین می شود. به این دلیل، ساختمان آینه های بزرگ و عدسی های شیئی از دیر باز مسئله فنی مبرمی بوده است. در حال حاضر، آینه های 5 متری ساخته شده اند. قالب ریزی و به ویژه صیقل شیشه ها و نیز نقره کاری چنین آینه هایی از مسائل فنی پیچیده می باشد.
مزیت تلسکوپ بازتابی بر تلسکوپ شکستی در این است که این تلسکوپ ابیراهی رنگی ندارد. افزودن بر آن، تهیه آینه از عدسی شیئی آسان تر است زیرا همگنی شیشه آینه احتیاج به دقت زیادی ندارد بلکه فقط پایه ای است که با لایه بازتاب دهنده پوشیده می شود. به این دلیل بزرگ ترین تلسکوپ های موجود تلسکوپ های بازتابی با قطر m6 هستند. قطر بزرگ ترین تلسکوپ شکستی موجود فقط m1 می باشد. برای همین قطر m1، تلسکوپ بازتابی باید طول لوله ای فقط به اندازه m6 داشته باشد. بنابراین طراحی تلسکوپ بازتابی ساده تر از تلسکوپ شکستی می باشد.
روشنایی تصویر (چشمه ها)
همان طور که می دانید شبکیه چشم از اجزای حساس به نور مجزا تشکیل شده است که هر یک به نور تابیده بر آن مستقل از سایر اجزا واکنش نشان می دهند. وقتی که تابندگی سطح شبکیه افزایش یابد، برای درک نور فقط تعداد بیشتری از اجزایش شرکت می کنند، تحریک نوری هر یک از اجزا بدون تغییر می ماند. بنابر این درک نور با تابندگی شبکیه معین می شود، یعنی با شار نوری به ازای واحد مساحت سطح آن. از این نظر، چشم مشابه دوربین عکاسی ای است که در آن تاریکی در ناحیه خاصی از صفحه به روشنایی تصویر در این ناحیه بستگی دارد و به اندازه تمام تصویر ربطی ندارد.
تلسکوپ لومونوسوف
اگر چه تلسکوپ روشنایی تصویر جسم گسترده مشاهده شده را افزایش نمی دهد، توانایی آشکار کردن جزئیات اجسام روشن شده به طور ضعیف به طور محسوسی بهبود می یابد. این واقعیت برای اولین بار توسط لومونوسوف (M.V.lomonosov) (1771-1765) دانشمند بزرگ روسی، که پایه گذار علم و ساخت وسایل در روسیه است، ثابت شد. او به منظور مشاهده اجسام در نور کم یا در شب که تابندگی ضعیف است این تلسکوپ را ساخت. در این شرایط، ادراک چشم در مقایسه با شرایط نور روز به طور محسوسی فرق می کند. به خصوص همان طور که قبلا متذکر شدیم، مینیمم زاویه دید که برای آن چشم می تواند بین دو نقطه از شی را تمیز دهد بسیار بزرگ تر می شود. تلسکوپ زاویه دید اشیا را بیشتر می کند و توانایی دیدن اشیا در شرایط شب یا تابندگی ضعیف را بهبود می بخشد.
اگر چه چشم یک عدسی نازک نیست، با وجود این می توان در آن نقطه ای را یافت که پرتوها عملا بدون شکست از آن می گذرند، یعنی نقطه ای که نقش مرکز نوری را ایفا می کتد.
دستگاه نوری (تلسکوپ دید شب) از کمترین اجزای ممکن ساخته می شود تا این که اتلاف نوری ناشی از بازتاب و جذب تقلیل یابد. برای همین منظور، سطوح اجزای نوری پوشش داده می شوند. تلسکوپ باید برای کار با ماکزیمم قطر مردمک چشم (حدود 8 میلی متر) طراحی شود. به علاوه (تلسکوپ دید شب) باید ماکزیمم عدد f ممکن و بزرگنمایی بزرگی داشته باشد.
ماشین تندر لومونوسوف:
لومونوسوف یک ماشین تندر ساخت. خازنی که در آزمایشگاه او نصب شده بود و با سیمی که انتهایش از اتاق خارج و بر تیرک بلند بالابرده شده بود، با الکتریسته جو باردار می شد. در مدت طوفان های تندری ، با لمس کردن خازن می شد جرقه را از آن خارج کرد.
منبع: http://pars2008.parsiblog.com
مرکز یادگیری سایت تبیان، مرجان سلیمانیان
