تبیان، دستیار زندگی
مسیرهای اصلی انتقال آب در گیاهان یک رشته عناصر آوندی هستند که متشکل از سیستمی مرتبط به هم از لوله های باز می باشند. ویژگی گیاهان آوندی وجود بافت های آوندی یعنی آوند چوبی و آوند آبکشی است که آب و مواد غذایی را بین اندام های مختلف گیاهی هدایت می کنند. ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آناتومی دستگاه هدایت آب(1)

اهداف:

  • آشنایی با دستگاه هدایت آب
  • آشنایی با اجزای دستگاه هدایت آب

مطالعه ساختاری

مسیرهای اصلی انتقال آب در گیاهان یک رشته عناصر آوندی هستند که متشکل از سیستمی مرتبط به هم از لوله های باز می باشند. ویژگی گیاهان آوندی وجود بافت های آوندی یعنی آوند چوبی و آوند آبکشی است که آب و مواد غذایی را بین اندام های مختلف گیاهی هدایت می کنند. بافت های آوندی، چند میلی متر دورتر از مریستم انتهایی ریشه و قسمت هوایی، شروع به تمایز می کنند و به صورت سیستمی پیوسته به داخل اندام های دیگر مانند شاخه ها، برگ ها، گل ها و میوه ها گسترش می یابند. در اندام هایی نظیر برگ ها، رگبرگ های بزرگتر به رگبرگ های کوچک تر و کوچک تر تقسیم می شوند، به گونه ای که هیچ سلول فتوسنتز کننده برگ بیش از تعداد اندکی سلول از انتهای هر آوند کوچک دور نیست.

آوندهای چوبی مسئول انتقال آب، مواد معدنی محلول و در برخی موارد، مولکول های آلی کوچک به طرف بالای گیاه اند، یعنی این مواد را از ریشه و از راه ساقه به اندام های هوایی منتقل می کنند. از طرفی آوندهای آبکش به طور عمده انتقال موادآلی را از مکان های ساخت آن ها به مکان های ذخیره یا مکان های دارای نیاز متابولیکی به عهده دارند. آوند چوبی، فیبرها، سلول های پارانشیمی و عناصر نای مانند (tracheary ) را در بر می گیرد. فیبرها سلول های بسیار طویل با دیواره ثانویه ضخیم اند. وظیفه ی اصلی آن ها ایجاد ساختار نگه دارنده برای گیاه است.

وظیفه سلول های پارانشیمی نیز ذخیره و انتقال جانبی مواد محلول است. عناصر تراکئیدی شامل تراکئیدها (tracheids)و عناصر لوله ای اند(vessel elements). عناصر نای مانند، سلول های آوند چوبی بسیار تخصصی و سلول های اصلی هدایت کننده آب اند.

تراکئیدها و عناصر لوله ای، سلول های طویل با دیواره های سلولی ثانویه ضخیم و گاهی نقش بندی شده اند. به هر حال، شاخص ترین ویژگی تراکئیدها و عناصر لوله ای این است که وقتی بالغ می شوند و به مرحله انجام وظایف می رسند، شبکه ای به هم پیوسته از سلول های غیر زنده را شکل می دهند که همگی فاقد پروتوپلاسم اند. طبیعت توخالی و لوله ای این سلول ها، همراه با ارتباطات وسیع آن،انتقال سریع و مؤثر حجم زیادی از آب را در سرتاسر گیاه امکان پذیر می سازد. تراکئیدها سلول های منفرد با قطر 10 تا 50 میکرومتراند.

طول آن ها از یک سانتی متر کمتر است، اگرچه در برخی گونه ها طول آن ها تا 3 سانتی متر هم می رسد. تراکئیدها، همچنین دیواره ثانویه ای ضخیمی دارند که شامل سلولز،همی سلولزو لیگنین است. به دلیل بالا بودن مقدار لیگنین، دیواره های ثانویه نسبت به دیواره های اولیه ی سلول در حال رشد، نفوذپذیری کمتری نسبت به آب دارند.

از طرفی استقامت اضافی دیواره های ثانویه از متلاشی شدن سلول ها تحت فشار منفی زیادی که ممکن است درگیاهان درحال تعرق پدید آید جلوگیری می کند. هر چند که وظیفه اصلی تراکئیدها هدایت آب است، دیواره های ثانویه ضخیم آن ها در حمایت ساختمانی گیاه نیز کمک می کند.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی
تنظیم: مریم فروزان کیا