تبیان، دستیار زندگی
همان گونه که سلول ها با ساختار و وظایف خاص به صورت بافت ها گروه بندی می شوند، بافت ها هم به صورت اندام ها گروه بندی می شوند. ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اندام های گیاهی

اهداف:

  • آشنایی با اندام های گیاهی
  • آشنایی اجمالی با ساختار اندام های گیاهی

شرح درس:

همان گونه که سلول ها با ساختار و وظایف خاص به صورت بافت ها گروه بندی می شوند، بافت ها هم به صورت اندام ها گروه بندی می شوند. اندام های مهم یک گیاه، ریشه ها، ساقه ها، برگ ها، گل ها و میوه ها هستند. طرح ساده سه اندام عمده ی رویشی یعنی ریشه ها، ساقه ها و برگ ها در ذیل آمده است.

ریشه ها:

قسمت های اصلی ریشه عبارتند از بخش مرکزی بافت های آوندی که استوانه مرکزی نامیده می شود، پوست احاطه کننده که از پارانشیم و اپیدرم محافظ ، تشکیل شده است. وظایف اصلی ریشه، نگهداری گیاه، ذخیره و جذب آب و مواد معدنی است. در ریشه ی تک لپه ای ها(monocot) بافت های آوندی آبکش و چوبی روی دایره ای قرار دارند اما در دو لپه ای ها dicot به طور پراکنده اند.

ساقه ها:

آرایش ویژه بافت های ساقه ممکن است به طور قابل توجهی بر اساس سن گیاه یا این که گیاه تک لپه ای یا دو لپه ای باشد فرق می کند. در ساقه ی تک لپه ای ها، بافت های آوندی در دسته هایی که کم و بیش در سر تا سر پارانشیم مغز پراکنده اند، قرار گرفته است. این دسته معمولاً شامل یک پوشش فیبر اسکلرانشیم است که ساقه را حمایت می کند. ساقه های دولپه ای جوان منظم تر هستند و بافت های آوندی (چوبی و آبکش) حلقه های هم مرکزی را تشکیل می دهند که مغز پارانشیمی را احاطه می کند.

پارانشیم های اضافی دیگر در اطراف بافت های آوندی وجود دارد که پوست را تشکیل می دهند. کل این مجموعه با یک یا چند لایه اپیدرم پوشیده می شوند. مریستم انتهایی نه تنها به بافت های ساقه می افزاید بلکه برگ ها، شاخه ها و سایر ضمائم را نیز ایجاد می کند. نقاطی در طول ساقه که این ضمایم روی آن ها ظاهر می شود، گره (node) نام دارد و بخش های ساقه در حدفاصل گره ها، میان گره نامیده می شوند. افزایش طول ساقه به طویل شدن سلول های میان گره مربوط است.

برگ ها:

برگ ها ساختارهای ورقه مانند یا صفحه ای مانند هستند که توسط دمبرگ به ساقه متصل می شوند. سطوح صفحه از اپیدرم بالایی و پایینی تشکیل شده است که بافت پارانشیم فتوسنتزی را که به مزوفیل (برگ میانی) معروف است در برمی گیرد.

بیشتر برگ های دولپه ای حاوی دو نوع مزوفیل اند:

مزوفیل نردبانی که لایه ی نسبتاً فشرده ای از سلول های طویل شده به طرف سطح فوقانی برگ است و مزوفیل اسفنجی که ناحیه ای با فشردگی کمتر و متشکل از سلول های نامنظم با شبکه گسترده ای از فضاهای خالی می باشد.

همچنین برگ ها دارای شبکه ای از دستجات آوندی در سر تا سر دمبرگ هستند که با بافت های آوندی ساقه در ارتباط هستند. در برگ دولپه ای ها، غلاف آوندی سیستم به هم پیوسته ای از رگبرگ ها را تشکیل می دهند که با توسعه ی بسیار گسترده و ظریف خود به صورت کارآمدی آب و مواد غذایی را به تک تک سلول های فتوسنتزی عرضه می کنند و مواد فتوسنتزی این سلول ها را به سرعت به نقاط دیگر می برند. در تک لپه ای ها رگبرگ های موازی و فشرده و مرتبط با هم این وظیفه را انجام می دهند.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی
تنظیم: مریم فروزان کیا