تبیان، دستیار زندگی
به طور کلی برای ایجاد یک موش ترانس ژنیک توالی هایی از DNAبیگانه موسوم به ترانس ژنtransgene را وارد پرونوکلئوس تخم های بارور شده ی موش نموده و این تخم ها را در لوله ی تخمدان موش های ماده ای که به طور کاذب باردار می شوند، قرار می دهند. ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

موش ترانس ژنیک 2

اهداف:

  • آشنایی با روند ایجاد موجودات ترانس ژن
  • آشنایی با یکی از مثال های رایج در ترانس ژن

شرح درس:

به طور کلی برای ایجاد یک موش ترانس ژنیک توالی هایی از DNA بیگانه موسوم به ترانس ژن transgene را وارد پرونوکلئوس تخم های بارور شده ی موش نموده و این تخم ها را در لوله ی تخمدان موش های ماده ای که به طور کاذب باردار می شوند، قرار می دهند. به طور معمول در صورتی که چند صد کپی از یک ژن به داخل پرونوکلئوس تزریق شود، حدود 25 درصد از موش های متولد شده ترانس ژنیک خواهند بود.

تعداد یک تا پنجاه کپی از ترانس ژن به صورت پشت سر هم در یکی از مکان هایی که کروموزوم به طور اتفاقی شکسته است وارد شده و سپس به صورت یک صفت مندلی ساده به ارث می رسند. از آنجایی که معمولاً جایگزینی ترانس ژن پیش از همانندسازی صورت می گیرد، اکثر زاده های ترانس ژنیک (نزدیک 75 درصد) در تمامی سلول های خود از جمله سلول های زایا( germ cells) دارای این ترانس ژن می باشند.

در اکثر موارد جاگزینی DNA بیگانه عملکرد طبیعی ژن را مختل نمی کند. همچنین موش های پدید آمده از لحاظ ترانس ژن هتروزایگوت هستند اما می توان از آمیزش آن ها رده های هموزیگوت نیز به دست آورد. مزیت فوق العاده با ارزش تکنولوژی ترانس ژنیک در این است که می توان توالی های کد کننده ی ژن مورد نظر را از طریق اتصال به توالی های تنطیمی که به طور طبیعی موجب بروز انتخابی ژن ها در بافت ها بارز نمود.


به طور مثال برای بروز بیش از حد ژن هایی نظیر ژن های بازآرایی شده ی پذیره ی آنتی ژنی در لنفوسیت ها از پروموتورها و تشدید کننده های لنفاوی استفاده می شود و برای بروز ژن ها در سلول های بتای پانکراس می توان از پروموترانسولین استفاده کرد. ترانس ژن ها می توانند تحت کنترل پروموترهای پاسخ دهنده به داروها یا هورمون ها نیز بروز کنند. در این گونه موارد می توان با تزریق عامل القا کننده به طور دلخواه نسخه برداری از ژن انتقالی را کنترل نمود. ایجاد موش هایی که توسط موتاسیون یا تخریب ژنی، ژن خاصی را از دست داده اند، یکی از روش های موثر در پدید آوردن مدل های حیوانی اختلالات تک ژنی می باشد و بهترین روش برای اثبات عملکرد یک ژن در بدن به شمار می رود. این تکنیک بر پدیده ی نوترکیبی هومولوگ Homologous recombination  است.

جهت دانلود فیلم آموزشی کلیک کنید.

در صورتی که یک ژن برون زاد مثلاً از طریق electroporation وارد سلولی شود، می تواند به طور تصادفی در داخل ژنوم آن سلول جای گیرد.


جهت دانلود فیلم آموزشی کلیک کنید.

با وجود این، اگر آن ژن توالی مشابه با یکی از ژن های خود سلول را داشته باشد ترجیحاً با همان توالی درون زاد نوترکیبی انجام شده و جایگزین آن می گردد. برای گزینش سلول هایی که در آن ها نوترکیبی هومولوگ صورت گرفته است از استراتژی انتخاب دارویی استفاده می شود. قطعه DNA هومولوگی که باید درون سلول قرار بگیرد معمولاً در یک ناقل که دارای ژن های مقاومت به نئومایسین و تیمدین کیناز tk ویروسی است قرار می گیرد.

این ناقل هدف به نوعی سازمان یافته است که ژن مقاومت به نئومایسین را همواره وارد DNA کروموزومی می کند اما در صورت وقوع نوترکیبی همولوگ (برعکس جایگزینی تصادفی) ژن tk از بین می رود. سلول ها با ناقل مجاور می شوند و سپس در محیطی حاوی نئومایسین و gancyclovir یعنی دارویی که تیمیدین کیناز از آن متابولیت سمی ایجاد می کند رشد داده می شوند. 


سلول هایی که ژن مورد نظر را به طور تصادفی پذیرفته اند در برابر نئومایسین مقاوم خواهند بود اما توسط gancyclovir از بین می روند، در عوض سلول هایی که در آن ها نوترکیبی همولوگ صورت گرفته است به سبب از دست دادن ژن tkدر برابر هر دو دارو مقاوم خواهند بود. این انتخاب مثبت - منفی تضمین می کند که ژن وارد شده در سلول های زنده مانده، دچار نوترکیبی همولوگی با توالی های درون زاد شده باشد.


مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاضل صحرانشین سامانی
تنظیم: مریم فروزان کیا