کلوییدها
چکیده: کلوییدها گروهی از انواع مخلوط ها هستند که در زندگی روزمره به وجود آنها وابسته هستیم. در این درس به بررسی انواع کلوییدها می پردازیم.
شرح درس:
در سال 1861 توماس گراهام واژه ای را معرفی کرد که امروزه از دید علمی و فناوری اهمیت زیادی یافته است. رنگ های پوششی، سرامیک ها، مواد آرایشی، پاک کننده ها، مواد غذایی و بسیاری دیگر که زندگی روزانه ما به وجود آنها وابسته شده است، اهمیت این واژه یعنی کلویید را پیوسته یادآور می شود.
کلویید حداقل از دو فاز تشکیل شده است که عبارتند از: فاز پخش کننده و فاز پخش شونده. فاز پخش شونده ممکن است گاز، مایع یا جامد باشد. فاز پخش کننده نیز می تواند گاز، مایع یا جامد باشد.
با توجه به حالت فیزیکی فاز پخش کننده و فاز پخش شونده می توان 9 حالت مختلف را در کلویید ها در نظر گرفت:
١- کلویید گاز در گاز: در عمل چنین کلوییدی وجود ندارد زیرا گازها به طور کاملا یکنواخت در مقیاس مولکولی در هم پراکنده می شوند و همگن خواهند شد. در نتیجه محلول محسوب می شوند.
٢- کلویید مایع در گاز: در این کلویید فاز پخش شونده، مایع و فاز پخش کننده گاز می باشد. آیروسول مایع نامی است که بر این نوع از کلویید ها نهاده اند و از نمونه های آن می توان به مه و افشانه ها اشاره کرد. آیروسول تعلیق مایع یا جسم به صورت گرد و گاز در هوا می باشد.
٣- کلویید جامد در گاز: آیروسول جامد نام دارد. دود و غبار نمونه های کلویید جامد در گاز می باشند.
٤- کلویید گاز در مایع: کف صابون مثالی از کلویید گاز در مایع است.
٥- کلویید مایع در مایع: امولسیون یا کلویید مایع در مایع مخلوطی است که در آن قطره های ریز یک مایع در مایعی دیگر بی آنکه با یکدیگر درآمیزند، پراکنده است. شیر، کره و مایونز نمونه ای از امولسیون ها در زندگی ما می باشند.
٦- کلویید جامد در مایع: سول نام دارد و از نمونه های آن می توان به رنگ های روغنی و چسب مایع اشاره کرد.
٨- کلویید مایع در جامد: ژل یا همان کلویید مایع در جامد یک ماده ژلاتینی است که زمینه اصلی آن را ماده جامد تشکیل می دهد. خاصیت ژل می تواند از سست و ضعیف بودن تا قوی و سخت بودن متفاوت باشد. ژله و ژل موی سر نمونه های کلویید مایع در جامد می باشند.
٩- کلویید جامد در جامد: این نوع از کلوییدها نیز سول خوانده می شود. سرامیک و سنگ های گرانبها چون یاقوت، لعل و فیروزه در این دسته قرار دارند.