تبیان، دستیار زندگی
حكمت اشراقى سهروردى حامل نقشه ایست از دار وجود كه به كمك آن همان جهان مادّه و كون و فساد مى تواند به مشرق عالم وجود كه در عین حال جهان اشراق یا عالم ملكوت است راه یابد و از زندان تیره گى جسم و شهوات نفسانى رهائى یابد. ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : رضا هاشمی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مشرق و مغرب در دیدگاه سهروردی

اهداف:

  • آشنایی دانش آموزان با مشرق و مغرب در دیدگاه سهروردی

چکیده:

حكمت اشراقى سهروردى حامل نقشه ‏ایست از دار وجود كه به كمك آن همان جهان مادّه و كون و فساد مى‏تواند به مشرق‏ عالم وجود كه در عین حال جهان اشراق یا عالم ملكوت است راه یابد و از زندان تیره‏گى جسم و شهوات نفسانى رهایی یابد. نیز این حكمت پیامى است از آن عالم اشراق به این عالم ظلمت، پیامى به لسان رمزى كه هر كس را قدرت درك معانى باطنى آن نیست.

باطن این پیام از آن كسى است كه دست سرنوشت و كوشش و كشش درونى او را آماده از براى سیر به عالم معنى ساخته است. لذا حتّى درك فكرى و عقلى حكمت اشراق خود نوعى اشراق و ودیعه‏اى الهى است.

مشرق و مغرب در دیدگاه سهروردی

لفظ شرق و مشرق، دارای ریشه تاریخی است و به حکمای ایرانی و فارسی و مانند آن ها اشاره دارد. در چنین شرایطی است که سهروردی، بین شرق و در مقابل غرب زمینی و شهود و اشراق معنوی، تناسبی را در میابد، زیرا در حکمای مشرق زمین، روش شهودی و کشفی، همیشه وجود داشته است.

علاوه بر این، از واژه اشراق، مبداء اشراق، یعنی مشرق و منتهای اشراق یعنی مغرب یادآوری می شود. سهروردی خود در جهت تمثیلی، از مشرق و مغرب جغرافیایی ،به اشراق نوری تجردی و مشرق و مغرب هستی شناسانه رسیده است. نگاه فلسفی و عرفانی و دینی اندیشمندان اسلامی و اساسا همه الهیون این است که آن عالم عالم نور است و اشراق از آن جا صورت می گیرد و مشرق هستی آنجاست و این عالم ظلمت کده مادی مغرب اشراق است.

پس همان گونه که در جهان مادی، تا آفتاب از مشرق، طلوع نکند، جهان روشن نمی شود، در صحنه هستی نیز تا آفتاب عالم تاب، یعنی نورالانوار نتابد، هستی بروز نمی یابد. از این رو آن جا مشرق تمام هستی و عالم ماده، مغرب آن است و این مشرق و مغرب هستی شناسانه است که از مشرق و مغرب جهان مادی مدد گرفته و حالت تجریدی و نمادین یافته است.

منطق

این تفسیر از هستی تفسیر و بینش قدسی است. اگر کسی این فضای قدسی را بر فلسفه و نگرش هستی شناسانه خود حاکم کند، آثار روحی فراوانی به بار می آورد و می تواند با نگرش ویژه به همه پدیده های هستی بنگرد. روشن است که در واژه اشراق، شرق و غرب هستی شناسانه و متافیزیک نوری و بحث انسان و هبوط او و مسئله کشف و شهود گنجانیده شده است.

جالب این است که خود سهروردی به این تمثیل اشاره دارد و همه عالم نور را به سه بخش شرق اعظم و شرق اوسط و شرق اصغر تقسیم می کند به این بیان که از عالم نوری اعلی، یعنی عقول و مفارقات، به شرق اعظم و از عالم مثال به شرق اوسط و از نفس به شرق اصغر تعبیر می نماید.


مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسنده: رضا هاشمی

تنظیم: مریم فروزان کیا