تبیان، دستیار زندگی
سهروردی خاطر نشان میکند که اگر هدف فلسفه رسیدن به متن واقع است، آنگاه هر کس به واقع برسد فیلسوف و نام حکیم برایش سزاوار است اما کسی که فلسفه بخواند و استدلال کند و اهل بحث هم باشد، ولی به واقع دست نیابد تنها میتوان او را متفلسف شمرد، نه حکیم . ...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : رضا هاشمی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حکمت حقه در نگاه سهروردی

اهداف:

آشنایی دانش آموزان با حقیقت واحد سهروردی

چکیده:

سهروردی خاطر نشان می کند که اگر هدف فلسفه رسیدن به متن واقع است، آنگاه هر کس به واقع برسد فیلسوف و نام حکیم برایش سزاوار است اما کسی که فلسفه بخواند و استدلال کند و اهل بحث هم باشد، ولی به واقع دست نیابد تنها می توان او را متفلسف شمرد، نه حکیم. از نظر سهروردی، حکیم کسی است که از هر راهی بتواند به واقع دست یابد خواه راه عقل یا راه دل.

حکمت حقه در نگاه سهروردی (حکمت به مثابه علم به متن واقع )

سهروردی عرفا را دارای حکمت حقه میشمارد بنابراین عقل استدلالی صرف موجب نیل به حکمت حقه نیست . آنچه در فلسفه نیاز است بهره گیری از مطلق عقل است خواه عقل استدلالی یا عقل برآمده از شهود.

البته سهروردی عقل برآمده از شهود را بر عقل استدلالی ترجیح میدهد با این بیان می توان گفت شیخ اشراق فلسفه را بر اساس غایت آن، که نیل به متن واقع باشد تعریف میکند و از این رو، از نگاه او، عرفان خالص، به لحاظ غایت همان فلسفه است و عارفانی همانند حلاج و بایزید بسطامی، چون به متن واقع دست یافتند، حکیم واقعی و دارای حکمت حقه هستند برخلاف بسیاری از فیلسوفان برجسته اسلامی مانند فارابی و ابن سینا که دارای حکمت حقه نیستند.

خمیره واحد حکمت

حکمت به معنای نیل به متن واقع ،به لحاظ نفس الامری یکی بیش نیست زیرا واقعیت یکی است ،بنابراین، حقیقت و جوهر حکمت نیز واحد است. از نظر سهروردی خمیره حکمت دارای دو ویژگی است:

1-   خمیره حکمت از سوی رب النوع انسان به او اعطا می شود.

2-   خمیره حکمت ازلی و مقدس است زیرا واقعیت امر پابرجا و ثابت و ماورایی است.

با توجه به تصویری که سهروردی، بر اساس شهودات درونی خود از حکمت حقه و خمیره واحد آن ارائه میکند معتقد است تمام حکمایی که پیش از ارسطو در یونان وجود داشتند و همه آنان که در هند یا فارس یا بابل و یا جاهای دیگر می زیستند در واقع یک حکمت حقیقی داشتند، به خاطر اینکه همه آن ها به روش اشراقی و شهودی به عالم ماوراء نظر کردند و اموری را در آنجا یافتند و از آن امور گزارش کردند حال که ما گزارشها را مشاهده می کنیم، می بینیم در مسائل بنیادین هستی و فرایند کلی، آن گزارشها همه یکسان گزارش کرده اند.

شرط حکمت حقه

شرط حکمت حقه از نگاه سهروردی این است که آدمی بتواند با ریاضت کشیدن و پرهیز از دنیا و بی رغبتی به آن، به مقام تجرد و خلع بدن بار یابد تا با عالم بالا متصل شود و حقایق را به چشم دل ببیند تا بتواند با آن معرفت بخش آسمانی یعنی همان رب النوع انسان، همنشین شود و از او بهره گیرد. شیخ اشراق در جاهای متعددی به لزوم این شرط برای رسیدن به حکمت حقه تصریح میکند.


مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسنده: رضا هاشمی

تنظیم: مریم فروزان کیا