منابع سهروردی در حکمت اشراق

اهداف:

آشنایی دانش آموزان با منابع کتاب حکمت اشراق سهروردی

چکیده:

اشراق به معنای کشف و شهود است و چون این حکمت بر کشف و شهود مبتنی بوده، حکمت اشراق نامیده شده است و اشراق به معنای مشرق جغرافیائی است و منظور آن است که این حکمت در مشرق زمین ظهور کرده است چون حکمت حکمای مشرق زمین که حکمای پارس باشند، حکمت شهودی و ذوقی بوده، آن را حکمت اشارق نام نهادند.

می توان گفت وجه دوم به وجه اول باز می گردد. او معتقد است علم در انحصار هیچ کس نیست و در ملکوت حق، در علم و دانش به روی همگان باز است و وقف کسی نیست.

منابع سهروردی در حکمت اشراق

1- حکمت مشاء:

همان طور که بیان شد شیخ اشراق در اوایل مشایی بود و به شدت از این مکتب دفاع می کرد و همچنین وجود اندیشه های مشایی به خوبی در کتب او نمایان است و همچنین او از کتاب عرفانی و رمزی ابن سینا حظ بسیار برده است.

2- حکمت ایران باستان:

شیخ اشراق به حکمت پارسی و شخص زرتشت توجه خاصی داشته و در کتاب حکمه اشراق خود از حکیمان فارسی به بزرگی و اینکه آنان را به عنوان حکیمانی ژرف اندیش و موحد یاد کرده البته او این هشدار را نیز می دهد که باید میان سخنان آنان و اعتقادات کفر آمیز مجوس تمایز قائل شد.

3- حکمت یونان:

او از حکمت یونان بسیار تاثیر پذیرفته چرا که در کتاب خود از حکیمانی همچون انباذقلس، فیثاغورس، سقراط، افلاطون، ارسطو و... نام می برد و او افلاطون را فیلسوف و پیشوای حکیمان می شناسد و او را امام الحکم می داند و مقام افلاطون را برتر از ارسطو می داند و از اعتقادات او در فلسفه اش بسیار استفاده می کند.

4- عرفان:

شیخ اشراق دارای اندیشه های عرفانی بود؛ که همانطور که بیان شد اندیشه های عرفانی شیخ اشراق از وجه تمایز حکمت اشراق با حکمت مشاء است. او به شدت به عرفان و کشف و شهود علاقه داشت و او عارفانی چون ابو یزید بسطامی، سهل تستری و حلاج را حکیمان واقعی می داند.

5- قرآن:

اگر به آثار فلسفی و عرفانی شیخ اشراق توجه شود وجود آیات و روایات کاملا در آن مشهود است و او نه تنها با قرآن و آیات و وحیانی بیگانه نیست بلکه قرآن و حدیث در حکمت او نقش بنیادین دارد به گونه ای که او در مباحث عرفانی به آیات قرآن فراوان استناد میکند.

به قتل رسیدن سهروردی

سرانجام شیخ شهاب الدین یحیى بن امیرك سهروردى پس از پشت سر گذاشتن عمر كوتاه خود در سال 587 در حالی كه فقط 38 سال داشت، به دستور صلاح الدین ایوبى، به جرم دعوت نبوت و فساد در دین، در شهر حلب، جایگاه حكومت ملك ظاهر شاه پسر صلاح الدین كه با وى علاقه‏اى عمیق ایجاد كرده بود، كشته شد.

آمده است که‌ ملک ظاهر پس‌ از کشتن‌ او سخت‌ پشیمان‌ شد و دستور داد همه‌ کسانی‌ را که‌ به‌ قتل‌ او فتوی‌ نوشته‌ بودند تبعید کنند و اموال‌ و دارایی‌ آنها را به‌ غرامت‌ بردارند و اندوخته‌هایشان‌ را مصادره‌ کنند.

مرکز یادگیری سایت تبیان - نویسنده: رضا هاشمی

تنظیم: مریم فروزان کیا