دعای جوشن کبیر

چکیده:

در این طرح درس، دانش آموزان با یک سری مباحث از سلسله آموزش های نمازخانه ای مقطع راهنمایی مرتبط با دعای جوشن کبیر آشنا می شوند.

اهداف درس:

آشنایی دانش آموزان ـ سلسله آموزش های نمازخانه مقطع راهنمایی ـ بادعای جوشن کبیر.

آشنایی دانش آموزان با فرازهای دعای جوشن کبیر.

آشنایی دانش آموزان با شأن و جایگاه این دعا.

به خاطر سپردن فرازهایی ازدعای جوشن کبیر.

آموختن محل قرارگیری دعای جوشن کبیر در مفاتیح.

آشنایی با زمان و مکان قرائت دعای جوشن کبیر.

وسایل لازم:

امکانات پخش صوت

تخته برای نوشتن

مفاتیح به تعداد دانش آموزان ـ چنانچه چنین امکانی در مدرسه شما نیست می توانید روز قبل از همه بخواهید که با خود بیاورند یا این که با استفاده از لینک زیر برگه مخصوص دعا را دانلود و به تعداد دانش آموزان تهیه نمایید.

جهت دانلود متن دعای جوشن کبیر کلیک کنید.

جهت دانلود برگه فعالیت کلیک کنید.

طرح درس:

پیشنهاد ما آن است که این دعا را در حال و هوای ماه مبارک رمضان بررسی کنید. احتمالاً برخی از دانش‌آموزان روزه نخواهند بود اما آن ها را از این فضا محروم نکنید. بحث را از آن جایی شروع کنید که هریک از بچه‌ها نام‌هایی از خداوند را بگوید. این نام‌ها را بنویسید. با تهییج دانش‌آموزان این نکته را بگویید که در این دعا یک هزار اسم از خداوند ذکر شده است.

داستان نازل شدن این دعا را  ذکر کنید. سپس از دانش‌آموزان از اعمال ماه مبارک بپرسید. این که چه اعمالی واجب است و چه اعمالی مستحب. اگر هنوز دانش‌آموزان کشش دارند و نگاهشان معطوف به شماست کمی هم به شب‌های قدر و اعمال وارد شده بپردازید.

سعی کنید تا در خلال صحبت‌هایتان به آداب دعا نیز اشاره کنید. صلوات بر پیامبر رحمت و خاندان طیبه او، استغفار از گناهان، صلوات مجدد و سپس عرض حاجت. این سوال را مطرح بفرمایید که چگونه ممکن است خدایی مهربان‌تر از مادر را با یک هزار اسم خواند، اما پاسخی نشنید؟

اما در خصوص خود دعا باید گفت که این دعا در بلد الامین و مصباح كفعمى آمده است. حضرت سیّد الساجدین علیه السّلام، از پدرشان و ایشان از جدّ بزرگوارش حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله‏ روایت می‌فرماید:

این دعا را جبرییل براى آن حضرت در یكى از جنگ ها فرود آورد، درحالى ‏كه زره سنگینى بر تن آن جناب بود به گونه‏اى كه سنگینى‏ آن بدن مبارك آن حضرت را به درد آورده بود.

جبرییل عرضه داشت: یا محمّد پروردگارت به تو سلام می رساند و می فرماید: این جوشن(زره) را از تن خود بیرون كن و این دعا را بخوان كه براى تو و امّتت موجب ایمنى است.

جبرییل در فضیلت این دعا سخن بسیار گفت اما مختصر آن است که هركه آن را بر كفنش بنویسد، خدا به احترام آن او را به آتش نمى‏افكند و هر كه آن را در اول ماه رمضان با نیّت خالص و دلى پاك بخواند، حق تعالى بهره‏مندى را روزى او مى‏كند و براى وى‏ هفتاد هزار فرشته مى‏آفریند كه خدا را تسبیح و تقدیس كنند و ثوابش را براى او قرار دهند.

در ادامه نیز فضیلت زیادى‏ نقل كرده تا آن كه فرمود: هركه آن را در ماه رمضان سه بار بخواند، خدا بدن او را بر آتش جهنم حرام مى‏كند و بهشت را براى او واجب مى‏گرداند و دو فرشته را بر او مى‏گمارد تا او را از گناهان حفظ كنند و در طول زندگى خود در امان خدا باشد و در پایان روایت آمده:

صاحب مفاتیح گوید: از این روایت دو نكته استفاده مى‏شود:

اوّل:

استحباب نوشتن این دعا بر كفن چنان ‏كه علاّمه بحر العلوم(عطر مرقده) در كتاب «الدرّة» به آن اشاره فرموده است:

وَسُنَّ اَنْ یُكْتَبَ بالاْكْفانِ شَهادَةُ الاْسْلامِ وَالاْیمانِ 

شد مستحب نوشتن بر اكفان گواه بر اسلام و هم بر ایمان

و هم نوشتن كتاب قرآن و جوشن آن دعاى امن و امان

دومّ:

استحباب خواندن این دعا در اوّل ماه رمضان، و امّا درباره قرائت آن در خصوص شب هاى قدر باید گفت، ذكرى از آن در این روایت نیامده است ولى علاّمه مجلسى قدس سره روحه در كتاب «زاد المعاد» آن را در ضمن اعمال شب هاى قدر ذكر نموده است و در پاره‏اى از روایات نیز وارد شده كه دعاى «جوشن كبیر» را در هر یك از شب هاى قدر بخوانند فرمایش علاّمه مجلسى ( احلّه اللّه دار المقام ) نیز ناظر بر این عمل است.

در هر صورت این دعا مشتمل بر صد بند است، و هر بندى مشتمل بر ده نام از نام‏هاى خداست كه در آخر هر بند باید گفت:

سُبْحانَكَ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنا مِنَ النّارِ یا رَبِّ 

و در كتاب «بلد الامین» آمده است كه در آغاز هر بند «بسم اللّه» بگوید و در آخرش:

سُبْحانَكَ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَ خَلِّصْنا مِنَالنّارِ یا رَبِّ یا ذَاالْجَلالِ وَالاْكْرامِ یا أرْحَمَ الرّاحِمینَ 

منزّهى تو اى كه معبودى جز تو نیست، فریادرس‏ بر محّمد و خاندانش درود فرست و ما را اى پروردگار از آتش رهایى بخش، اى سرچشمه هیبت و كرامت، اى مهربان‏ترین‏ مهربانان

هنگامی که دانش آموزان موارد انتخابی خود را می خوانند به شکلی که به نظر دانش آموزان نیاید شما در برگه خود علامت بگذارید و در انتهای کلاس برای خودتان بررسی کنید که چه فقراتی بیشتر جلب توجه بچه ها را کرده است که می تواند آمار جالبی برای یک معلم پرورشی باشد و در سمت و سوگیری های بعدی تان مفید خواهد بود.

خالی از فایده نخواهد بود اگر دانش آموزانتان یک شب جمعه به یکی از بقاع متبرکه برده یا هیئتی در مدرسه تشکیل دهید و دعای کمیل را ضمن بررسی معنی آن به صورت همزمان بخوانید.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه:‌ محمد حسین بنکدار

تنظیم: مریم فروزان کیا