گروه فعلی و ویژگی های آن 2

اهداف یادگیری:

-         آشنایی با افعال مضارع و آینده و کاربرد آنها

-         فراگرفتن دیگر ویژگی های فعل از جمله وجه

در طرح گذشته با زمان ماضی افعال آشنا شدیم اکنون می خواهیم فعل مضارع و انواع آن را بیان کنیم.

فعل مضارع دو نوع دارد :

1-    مضارع اخباری = می + بن مضارع + شناسه های مضارع مانند : می گویم، می گویی، می گوید، می گوییم، می گویید، می گویند

2-    مضارع التزامی= بـ + بن مضارع + شناسه های مضارع مانند: بگویم، بگویی، بگوید، بگوییم، بگویید، بگویند

تمرین:

اکنون به جملات زیر دقت کنید:

-         برای رسیدن به آرزوهایمان تلاش می کنیم. ( تلاش می کنیم : مضارع اخباری)

-         اگر در مسابقات رتبه بیاورم می توانم به مرحله ی نهایی صعود کنم. ( رتبه بیاورم: مضارع التزامی / می توانم : مضارع اخباری )

-         آیا تشنه ای تا برایت آب بیاورم؟ ( بیاورم : مضارع التزامی )

-         آن ها برای پاکسازی محیط زیست تلاش بسیار زیادی می کنند ( می کنند : مضارع اخباری )

آینده : از افزوده شدن مشتقات خواستن + بن ماضی ساخته می شود مانند : خواهم گفت، خواهی گفت، خواهد گفت، خواهیم گفت، خواهید گفت، خواهند گفت.

اکنون می خواهیم کاربرد این افعال را بررسی کنیم :

کاربرد مضارع اخباری :

این فعل سه کاربرد دارد :

الف ) برای بیان حقایق کلی و مطالب علمی ، مانند :

( در فصل زمستان برف و باران می بارد )

ب ) برای بیان کاری که اکنون در حال انجام است، مانند :

( من اکنون درس می خوانم )

ج ) برای بیان کاری که در آینده انجام خواهد گرفت ، مانند :

( سال آینده به دانشگاه می روم = خواهم رفت )

کاربرد مضارع التزامی :

برای بیان احتمال، الزام و آرزو در آینده به کار می رود، مانند :

( شاید بتوانی با تفریح کردن روحیه ات را به دست بیاوری )

( باید برای زندگی موفق تلاش بکنی )

( کاش لطف خدا شامل حالمان بشود )

نوع دیگر مضارع نیز وجود دارد به نام مضارع مستمر که برای بیان کاری که هم اکنون در جریان است به کار می رود ؛ مانند :

( بشریت محیط زیست را تا کجا دارد آلوده می کند؟)

آینده : برای بیان کاری که از این پس انجام خواهد گرفت به کار می رود؛ مانند :

( استقلال ملت ها را اراده ی آنها تعیین خواهد کرد )

3-    گذر : ویژگی سوم فعل درباره ی گذر یا ناگذر بودن آن است:

فعل ممکن است سه حالت داشته باشد:

1- ناگذر

2-دووجهی

3-گذرا که یا گذرا به مفعول است و یا گذرا به مسند

فعل ناگذر، مانند : رفتن ---> علی رفت ( نیازی به جز دیگری همچون مفعول برای کامل شدن معنایش ندارد )

فعل دو وجهی، مانند : شکستن ---> 1- سعید شیشه را شکست.

2- شیشه شکست.

فعل گذرا، ( گذرا به مفعول ) مانند : خوردن ---> وحید سیب را خورد.

( گذرا به مسند ) مانند : شدن ---> هوا سرد شد.

4-    وجه : ویژگی بعدی فعل وجه آن است :

باید توجه داشت که به جز فعل امر و دو فعل ماضی التزامی و مضارع التزامی، ساخت زمان دیگر فعل ها از وجه اخباری است .

مثال وجه اخباری : ( ماضی ) ---> رضا دیروز به تفریح رفت.

( مضارع ) ---> رضا امروز به تفریح می رود.

مثال وجه التزامی : ( ماضی ) ---> کاش در مسابقات رتبه آورده باشم.

( مضارع ) ---> کاش در مسابقات رتبه بیاورم.

مثال وجه امری : ( ماضی ) ---> این نامه را برایم بنویس.

تمرین :

در جملات زیر به انواع فعل ها دقت کنید :

-         کاش امروز فرصت کنم به دیدار خانواده ام بروم. ( بروم : مضارع التزامی )

-         پروردگارا ! همه ی ما را عاقبت بخیر بفرما ( بفرما : فعل امر )

-         ما برای آنکه مسافرت خوبی داشته باشیم به منطقه ی خوش آب و هوایی خواهیم رفت ( خواهیم رفت : آینده )

-         برای آمادگی بیشتر جهت شرکت در کنکور به موسسه ی علمی می روم. ( می روم : مضارع اخباری )

-         شاید در مصاحبه ی آزمون موفق شده باشم ( موفق شده باشم : ماضی التزامی )

تست :

کدام گزینه صحیح است :

الف ) نامه را با پست سفارشی برایش خواهم فرستاد ( خواهم فرستاد: مضارع اخباری )

ب ) برای رفتن به دیدار مدیر باید کلاس تعطیل شده باشد ( تعطیل شده باشد: فعل امر )

ج ) به پدر و مادرت احترام بگذار ( بگذار: فعل امر )

د) اعضای تیم بسکتبال به مسابقات نیمه نهایی می روند ( می روند : ماضی اخباری )

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: فاطمه شیرزاده